Historia

           „Przegląd Zachodni“ - czasopismo naukowe Instytutu Zachodniego ukazuje się nieprzerwanie od lipca 1945 r. Do końca 1948 r. jako miesięcznik, następnie do 1990 r. jako dwumiesięcznik, a od stycznia 1991 r. czasopismo jest kwartalnikiem.

            Przez lata zmieniała się szata graficzna pisma i jego nakład. Stała pozostała struktura wewnętrzna, obejmująca artykuły, materiały, przeglądy i komentarze, źródła, polemiki i dyskusje, oceny i omówienia, kronikę naukową. Zakres tematyczny publikacji zawsze był odzwierciedleniem profilu naukowego Instytutu Zachodniego i priorytetów badawczych w poszczególnych okresach działalności placówki. Już w 1946 r. „Przegląd Zachodni“ sformułował swój profil, który pozostał aktualny przez dziesięciolecia. Obejmował tzw. problematykę zachodnią (Europa Zachodnia i Środkowa), zagadnienia niemieckie w aspekcie historycznym i aktualnym oraz całokształt problematyki polskich ziem zachodnich. Zamierzenia te były konsekwentnie realizowane, choć z różnym natężeniem.

            Po przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w. oprócz tradycyjnego zainteresowania historią i współczesnością Niemiec, postrzeganych często przez pryzmat stosunków polsko-niemieckich, czy w kontekście integracji europejskiej, dało się wyraźnie zauważyć większe zainteresowanie tematyką europejską oraz regionami czy „małymi ojczyznami“. Zaczęły też pojawiać się materiały dotyczące polskiej rzeczywistości powojennej, często weryfikujące obowiązujące przez lata poglądy. Wyraźnie zauważalny jest renesans zainteresowania Ziemiami Zachodnimi i Północnymi, a współcześnie przedmiotem dociekań badawczych są nowe czy przemilczane dotychczas kwestie np. niemieckie dziedzictwo kulturowe, identyfikacja z „prywatną ojczyzną“, kształtowanie tożsamości czy funkcjonowanie regionów transgranicznych.

            Początek obecnego tysiąclecia to przede wszystkim poszukiwanie odpowiedzi na pytania, które zrodził nowy układ sił w świecie, transformacja polityczna, gospodarcza oraz mentalna krajów i społeczeństw postkomunistycznych, zjednoczenie Niemiec, pogłębianie i poszerzanie procesu integracji europejskiej czy wyzwania globalne. Tematyka ostatniego dwudziestolecia jest różnorodna, zgodna z przyjęta formułą: Polska - Niemcy - Europa i wykorzystuje możliwości rzetelnej analizy procesów, zjawisk i zależności oraz pojawiających się nowych trendów światowych.

            W przeszłości numery „Przeglądu Zachodniego“ były wielotematyczne, choć przygotowywano też numery monotematyczne. Od 1991 r. wyraźna stała się tendencja do profilowania poszczególnych numerów, co znajduje wyraz w haśle umieszczonym na okładce każdego wydania.

            W poszczególnych dekadach wyróżniają się edycje przygotowywane na kolejne jubileusze Instytutu Zachodniego (np. z okazji pięćdziesięciolecia placówki przygotowano nr 3/1994, w którym przedstawiono problemy i ludzi Instytutu w całym półwieczu, perspektywy rozwoju i plany badawcze na przyszłość oraz wybrane unikatowe źródła do dziejów Instytutu Zachodniego, a numer 2/1995 był antologią tekstów opublikowanych w „Przeglądzie Zachodnim“ w latach 1945-1990).

            Redakcje przygotowywały też wydawnictwa specjalne, które ukazały się w serii Biblioteka Przeglądu Zachodniego, m.in. w cyklu Z dziejów Instytutu Zachodniego: Zbigniew Mazur, Antenaci. O politycznym rodowodzie Instytutu Zachodniego (2002); Halina Kiryłowa Sosnowska, Gościńce i rozstajne drogi (2002); Zbigniew Mazur, Aleksandra Pietrowicz (red.), „Ojczyzna“ 1939-1945. Dokumenty, wspomnienia, publicystyka (2004); Zbigniew Mazur, Aleksandra Pietrowicz, Maria Rutowska (red.), Raporty z ziem wcielonych do III Rzeszy (1942-1944), (2004); Andrzej Choniawko, Zbigniew Mazur (red.), Instytut Zachodni w dokumentach (2006).

            Na osobną uwagę zasługują wydania specjalne w języku angielskim, będące antologiami artykułów z kolejnych roczników, służące upowszechnieniu publikowanych studiów i analiz wśród odbiorców obcojęzycznych. Dzięki pozyskanym środkom, a także we współpracy ze Stowarzyszeniem Instytut Zachodni specjalne tomy takich przekładów ukazały się w latach 2012, 2013 (dwa numery), 2014 (dwa numery), 2017 (dwa numery) oraz 2018, 2019 i 2020.

            Cyfrowa biblioteka „Przeglądu Zachodniego“ znajdująca się na stronie http://www.archiwumpz.iz.poznan.pl/ udostępnia bezpłatnie kompletne wydania archiwalne czasopisma z lat 1945-2017. Planowane jest jej uzupełnienie także o ostatnie roczniki.

            Opatrzona od lat hasłem Polska-Niemcy-Europa linia programowa czasopisma pozostaje w pieczy Rady Redakcyjnej „Przeglądu Zachodniego“, tworzonej przez przedstawicieli środowisk akademickich oraz ośrodków analiz i dokumentacji, spełniającej wysokie wymogi umiędzynarodowienia - połowa członków gremium reprezentuje zagraniczne placówki i instytucje. Nad codziennym funkcjonowaniem pisma czuwa pięcioosobowe Kolegium Redakcyjne.

            Zgodnie z komunikatem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 31 lipca 2019 r., „Przegląd Zachodni” znajduje się w urzędowym wykazie czasopism naukowych, a przypisana mu wartość wynosi 40 punktów.