Author

Brewing_W cieniu Auschwitz
Historia Polski, Najnowsze publikacje Instytutu Zachodniego,

W cieniu Auschwitz. Niemieckie masakry polskiej lu(...)

  • Autor:  Daniel Brewing
  • Wydawca:  Instytut Zachodni, Poznań 2019
  • Tłumaczenie:  Roman Dziergwa
  • Seria:  „Przekłady Instytutu Zachodniego” nr 1
  • ISBN:  978-83-61736-95-0
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  399

W cieniu Auschwitz to pierwsza w zachodniej historiografii monografia analizująca niemieckie masakry polskiej ludności cywilnej w okresie okupacji 1939-1945. Daniel Brewing, przedstawiciel młodego pokolenia historyków niemieckich, rozprawia się ze stereotypem pomijającym polską ludność cywilną wśród ofiar II wojny światowej. Na podstawie archiwalnych źródeł niemieckich i polskich, protokołów z powojennych przesłuchań sprawców oraz relacji tych, którzy ocaleli z hitlerowskich „pacyfikacji”, autor szczegółowo i w nowatorskiej formie przedstawia okoliczności, w jakich na terenie okupowanej Polski dochodziło do tego szczególnego rodzaju zbrodni wojennych.

Daniel Brewing zwraca uwagę na  motywy sprawców i późniejsze próby usprawiedliwiania tych czynów. Dodatkowym walorem książki jest rozdział przedstawiający niepowodzenia zachodnioniemieckiego wymiaru sprawiedliwości w zakresie karania sprawców zbrodni.

Publikacja jest dostępna również w wersji oryginalnej: Im Schatten von Auschwitz. Deutsche Massaker an polnischen Zivilisten 1939-1945 (Darmstadt 2016).

Niecenzurowane
Historia Polski, Książki,

Niecenzurowane. Z dziejów drugiego obiegu wydawni(...)

  • Autor:  Cecylia Kuta
  • Wydawca:  Instytut Pamięci Narodowej, Kraków 2019
  • ISBN:  978-83-8098-580-3
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  799, [1] s., [56] s. tablic

Literatura drugiego obiegu, łamiąca monopol informacyjny komunistów w PRL, odgrywała ważną rolę w walce o zachowanie tożsamości narodowej Polaków. W latach 1976-1990 niezależne oficyny wydawnicze upowszechniały wiedzę o przemilczanych wydarzeniach z dziejów Polski, a także udostępniały zakazane przez cenzurę dzieła światowej klasyki oraz literaturę emigracyjną.

Cecylia Kuta w książce Niecenzurowane zajęła się historią drugiego obiegu wydawniczego w Krakowie, który do 1990 roku był jednym z ważniejszych ośrodków niezależnego edytorstwa. Opierając się m.in. na szerokiej kwerendzie archiwalnej, dokonanej głównie w archiwach poszczególnych oddziałów Instytutu Pamięci Narodowej, autorka zestawiła najważniejsze dane dotyczące publikowanych poza cenzurą pism i książek, podziemnych oficyn wydawniczych oraz stosowanych technik druku i kolportażu. W publikacji znalazły się także informacje na temat zwalczania drugiego obiegu w Krakowie przez aparat represji PRL. Pracę uzupełniają unikatowe fotografie pochodzące ze zbiorów IPN.

Stanisław_Taczak
Historia Polski, Historia powszechna, Książki,

Generał Stanisław Taczak 1874-1960 / Bogusław P(...)

  • Autorzy:  Bogusław Polak,  Michał Polak
  • Wydawca:  Instytut Pamięci Narodowej, Poznań – Warszawa 2019
  • ISBN:  978-83-8098-606-0
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  350

Album  Generał Stanisław Taczak 1874-1960  przybliża postać pierwszego dowódcy Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. Autorzy publikacji w rozdziale biograficznym ukazali całe życie urodzonego w wielkopolskim Mieszkowie Stanisława Taczaka: jego edukację i drogę do armii, udział w Powstaniu i wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920, służbę wojskową do 1930 roku, losy podczas II wojny światowej, działalność społeczną oraz wysiłki podejmowane na rzecz zachowania pamięci o Powstaniu Wielkopolskim.

Książka ukazuje także bliskich generała i ich losy oraz przedstawia różne starania o upamiętnienie Stanisława Taczaka, w tym sprowadzenie jego prochów do Poznania w 1988 roku. Część albumowa zawiera wiele niepublikowanych dotąd zdjęć i dokumentów pochodzących ze zbiorów rodzinnych, ponadto zgromadzonych przez muzea, archiwa oraz prywatnych kolekcjonerów.

Fear Management
Historia Polski, Książki,

Fear Management. Foreign threats in the post-war P(...)

  • Autor:   Bruno Kamiński
  • Wydawca:  Peter Lang,  Berlin 2019
  • ISBN:  978-3-631-76341-4
  • Seria: Geschichte, Erinnerung, Politik,  Bd. 25
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  385

Publikacja Fear Management. Foreign threats in the post-war Polish propaganda. The influence and the reception of the communist media (1944-1956) przedstawia problem propagandowego zarządzania strachem w Polsce do 1956 roku. Komunistyczne media manipulowały informacją, odnosząc się tak do rzeczywistych, jak i sztucznie stymulowanych zagrożeń. Przedstawiano społeczeństwu mających zagrażać Polsce wrogów zewnętrznych, którymi miały być przede wszystkim Niemcy i USA. Retoryka ta wykorzystywana była przez propagandę do legitymizowania władzy powojennego rządu oraz do dyskredytowania dążeń do nawiązywania przez Polskę sojuszy z USA i państwami zachodnimi.

Bruno Kamiński porusza również kwestię społecznej reakcji na próby manipulacji opinią publiczną za pomocą strachu, analizując zmiany nastrojów społecznych wobec ówczesnych kampanii medialnych. Analiza ta pozwala na wyciągnięcie szerszych wniosków odnośnie do efektywności komunikacji między władzami a społeczeństwem w bloku socjalistycznym, a także prowadzi autora do konkluzji, że ​​lęk przed nacjonalizmem i wrogością etniczną rozwinął się w jeden z filarów legitymizujących system komunistyczny.

źródło: Abstrakt; Wstęp

Porządek_Warszawa
Historia Polski, Książki,

Porządek publiczny i bezpieczeństwo w okupacyjne(...)

  • Redakcja:  Robert Spałek
  • Wydawca:  Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2018
  • ISBN:  978-83-8098-430-1
  • Seria:  „Warszawa Nie?pokonana”, t. XVII
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  507, [1]

Instytucje i organizacje działające podczas II wojny światowej w ramach Polskiego Państwa Podziemnego podjęły się ochrony porządku publicznego i bezpieczeństwa ludności Warszawy. Elity państwa konspiracyjnego walczyły o przywracanie mieszkańcom stolicy minimum bezpieczeństwa, nawet jeśli walka ta była ograniczona, często nieskuteczna, a po części iluzoryczna. Instytucje państwa podziemnego zwalczały szpiegostwo, kolaborację i zdradę, ale też przestępczość pospolitą i bandytyzm oraz szmalcownictwo.

Książka Porządek publiczny i bezpieczeństwo w okupacyjnej Warszawie powstała jako plon konferencji naukowej zorganizowanej w 2015 roku przez warszawski Oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Większość wygłoszonych wówczas referatów została obecnie opublikowana w wersji rozszerzonej. Autorzy poszczególnych tekstów omówili wybrane fragmenty aktywności poszczególnych instytucji i organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, poczynając od konspiracyjnego sądownictwa, poprzez działania policyjne (Państwowy Korpus Bezpieczeństwa, a także współpraca z funkcjonariuszami policji granatowej), aż po działalność Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (Kedywu), batalionu „Miotła” oraz grupy ekspropriacyjno-likwidacyjnej Andrzeja Popławskiego „Andrzeja Sudeczki”. Zwrócono również uwagę na przestępczość pospolitą żołnierzy AK oraz próby jej zwalczania.

W publikacji znalazły się przyczynki, syntezy oraz studia problemów, podsumowujące dotychczasowe badania, niejednokrotnie łączące je z nowatorskimi ustaleniami i nieznanymi szczegółami. Tom zawiera również teksty o cechach pionierskich, wytyczające nowe kierunki badań. Książka przekazuje interesująco przedstawioną wiedzę dotyczącą wybranego przez autorów zakresu tematyki, skierowaną nie tylko do badaczy, ale również do nauczycieli, studentów, dziennikarzy oraz miłośników historii.

źródło: wstęp do publikacji

Utwory powstańcze
Historia Polski, Książki,

Utwory powstańcze / Roman Tadeusz Wilkanowicz

  • Autor:  Wilkanowicz, Roman Tadeusz (1886-1933)
  • Wybór, opracowanie i wstęp:  Kiec, Izolda
  • Wydawca:  Instytut Kultury Popularnej, Poznań 2018
  • ISBN:  978-83-945698-9-1
  • Seria:  Wielkopolskie mikrohistorie, t. 5
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  533

Tobie Polsko, ta kropla krwi wrzącej,
Tobie Polsko, tych naszych serc bicie,
Tobie każdy cień myśli gorącej,
Tobie wszystko, na śmierć i na życie!

Powyższe słowa często są przywoływane przy okazji obchodów kolejnych rocznic wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, jednak ich autor, Roman Tadeusz Wilkanowicz (1886-1933), pozostaje wciąż postacią mało znaną. Co więcej niejednokrotnie jest mylony z własnym synem, również Romanem Tadeuszem (1909-1944), który był grafikiem i uczestnikiem konspiracji okupacyjnej w Warszawie.

Przywrócenia pamięci Romana T. Wilkanowicza – powstańca wielkopolskiego, uczestnika wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920, korespondenta wojennego, a zarazem poety, satyryka i dziennikarza – podjęła się Izolda Kiec, która w książce Utwory powstańcze zebrała jego rozproszone teksty. Obok wierszy oraz wspomnień i refleksji z okresu Powstania Wielkopolskiego w publikacji znalazły się również inne utwory patriotyczne, w tym elegie oraz teksty inspirowane postaciami wielkich Polaków. Zebrane utwory poprzedza obszerny rozdział wstępny autorstwa Izoldy Kiec, zatytułowany Bard wielkopolskiej wolności. Wykorzystując liczne odnalezione dokumenty oraz źródła drukowane, autorka wstępu zgłębia kontekst historyczny opublikowanych utworów, aby przywołać zapomniane fragmenty bogatej biografii Romana T. Wilkanowicza.

Książka wydana w serii Wielkopolskie mikrohistorie, okraszona na okładce satyrycznym wizerunkiem Wilkanowicza, przypomina o twórcy, który przedstawiając swoje racje w niepokorny, emocjonalny sposób, dążył do utworzenia wolnej, niepodległej i sprawiedliwej dla wszystkich Polski.

Paderewski
Historia Polski, Historia powszechna,

Paderewski / Aleksander Laskowski, Sylwia Wachow(...)

  • Autorzy:  Aleksander Laskowski, Sylwia Wachowska
  • Wydawca:  Dom Spotkań z Historią, Warszawa 2018
  • Tłumacz:  Julia Kozakiewicz
  • ISBN:  978-83-66068-02-5
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  43, [1]

Jednym z wydarzeń obchodów stulecia niepodległości w 2018 roku była przygotowana przez Dom Spotkań z Historią w Warszawie wystawa poświęcona współtwórcy niepodległej Polski – Ignacemu Janowi Paderewskiemu. Ekspozycji towarzyszył drukowany katalog zatytułowany Paderewski.

W publikacji zgromadzono pochodzący z wielu źródeł, bogaty materiał ikonograficzny, dotyczący wielkiego artysty, a zarazem polityka i orędownika niepodległości Polski. Poszczególne zagadnienia oraz fragmenty biografii Paderewskiego i jego najbliższych przedstawiono w krótkich tekstach, zamieszczonych w językach polskim i angielskim. Książka, której przeznaczeniem było towarzyszenie wystawie, stała się samodzielnym albumem, w ciekawy sposób przybliżającym postać wielkiego Polaka.

Wersal
Historia powszechna, Najnowsze publikacje Instytutu Zachodniego,

Wersal 1919. Nowa kultura bezpieczeństwa dla Pols(...)

  • Autor:   Grzegorz Kucharczyk
  • Wydawca:  Instytut Zachodni, Poznań 2019
  • ISBN:  978-83-61736-92-9
  • Seria:  Studia Europejskie, nr 21
  • Liczba stron:  209
  • Oprawa:  miękka
  • Format:   14,5 x 20,5 cm

Wielka Wojna, jak do 1939 roku nazywano pierwszą wojnę światową, była konfliktem, który pod względem zasięgu geograficznego, wysiłku militarnego oraz oddziaływania na społeczeństwa i gospodarkę zaangażowanych w nią państw, a przede wszystkim wielomilionową liczbę ofiar przekroczył wszelkie ówczesne wyobrażenia. Oczekiwano zatem, że toczący się w Paryżu od stycznia do czerwca 1919 roku proces pokojowy przyniesie rozstrzygnięcia, które na trwale położą kres dalszym wojnom.

Prezentowana monografia przynosi nowatorskie spojrzenie na kształtowanie się powojennego ładu światowego. Jest to spojrzenie wielostronne – od wilsonowskiego projektu nowej Europy poczynając, poprzez stanowisko wobec niego Brytyjczyków i Niemców, ale też strony japońskiej, aż po bolszewickie wizje środowiska międzynarodowego czy propozycje pokojowe Benedykta XV. Na tym tle wieloaspektowo przedstawione zostały wysiłki zmierzające do odrodzenia się państwa polskiego.

Niezwykle inspirujące są te fragmenty książki, które przedstawiają międzynarodowe reakcje na podpisanie traktatu wersalskiego oraz dalekosiężne skutki wejścia w życie jego postanowień. To w nich autor upatruje genezy narodzin faszyzmu i negatywnych następstw dla stosunków polsko-niemieckich.

Pamięć środowiskowa
Historia Polski, Książki,

Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników(...)

  • Autor:   Małgorzata Praczyk
  • Wydawca:  Wydawnictwo Instytutu Historii UAM, Poznań 2018
  • ISBN:  978-83-65663-86-3
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  403

W ostatnich miesiącach II wojny światowej i w pierwszych powojennych latach przez Ziemie Odzyskane przetaczały się masy ludzi, zwierząt oraz rzeczy. Dynamicznie zmieniało się też środowisko przyrodnicze tych obszarów. Małgorzata Praczyk, autorka publikacji Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników poddała analizie obraz przyrody utrwalony w pamiętnikach przesiedleńców z tego okresu, aby zbadać relacje zachodzące między osadnikami a poszczególnymi elementami środowiska przyrodniczego.

Pamięć ludzi o środowisku dotyczyła przyrody na kolejnych etapach wędrówki osadników: od pozostawionej w dawnym miejscu zamieszkania, poprzez obserwowaną w drodze, po zastaną i zasiedlaną w nowym miejscu. Książka ukazuje pozytywny wpływ środowiska na aktywność ludzi, którzy znaleźli się w tamtej rzeczywistości historycznej. Poszczególne elementy środowiska naturalnego – zwierzęta, miejsca – pomagały osadnikom oswajać się z nową sytuacją, w przeciwieństwie do utrudniającego zadomowienie się zastanego obcego dziedzictwa kulturowego.

Autorka w swoich badaniach dokonała analizy tekstów kilkuset pamiętników powstałych w ciągu półwiecza 1948-1998. Korzystała przy tym m.in. z licznych wspomnień osadników Ziem Odzyskanych spisanych na konkurs ogłoszony przez Instytut Zachodni w 1956 roku. Książkę ilustrują unikatowe zdjęcia pochodzące w większości ze zbiorów Instytutu Zachodniego.

Pierwsza niemiecka okupacja
Historia Polski, Historia powszechna, Niemcoznawstwo,

Pierwsza niemiecka okupacja. Królestwo Polskie i (...)

  • Redakcja naukowa:   Grzegorz Kucharczyk
  • Wydawca:  Instytut Historii PAN, Warszawa 2019
  • ISBN:  978-83-65880-58-1
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  872

Po zakończeniu ofensywy armii niemieckiej i austro-węgierskiej na froncie wschodnim w połowie 1915 roku Rzesza Niemiecka okupowała znaczną część ziem dawnej Rzeczypospolitej. Pod władzą państw centralnych znalazły się wówczas tereny od wschodniej Wielkopolski po Dźwinę i Wołyń, dołączając do wcześniej zajętych ziem zaboru pruskiego i austriackiego.

Polityka stosowana przez niemieckie władze okupacyjne nie była jednolita. Na terenach zajętych podczas walk w 1915 roku mieszkańców traktowano inaczej niż pozostających pod władzą Berlina przed wybuchem I wojny światowej. Celem pracy zbiorowej Pierwsza niemiecka okupacja. Królestwo Polskie i kresy wschodnie pod okupacją mocarstw centralnych 1914-1918 jest m.in. przedstawienie tych różnic. Autorzy tekstów, wykorzystując liczne źródła archiwalne,  przedstawiają trzy sposoby funkcjonowania niemieckiego aparatu okupacyjnego na poszczególnych terenach: żadnych zmian w zaborze pruskim, politykę ustępstw w Warszawskim Generalnym Gubernatorstwie oraz dyktaturę wojskową na kresach wschodnich.

Dokonane porównanie wydarzeń pierwszej i drugiej wojny światowej na ziemiach polskich prowadzi autorów do wniosku, że wymieniona w tytule książki pierwsza okupacja niemiecka nie była totalitaryzmem. Prowadziła jednak do przemian w kulturze i myśli politycznej Niemiec, które miały w przyszłości skutkować totalitaryzmem II wojny.

Nowsze
Starsze