Browsing Category

Historia Polski

Smukała obóz
Historia Niemiec, Historia Polski, Historia powszechna,

Niemiecki obóz przesiedleńczy w Smukale (1941-19(...)

  • Autor:  Mateusz  Maleszka
  • Wydawca:  Instytut Pamięci Narodowej,  Bydgoszcz,  Warszawa  2023
  • Seria:  „Publikacje  Delegatury  IPN  w  Bydgoszczy”,  t. 1
  • ISBN:  978-83-8229-813-0
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  118, [2] s., [8] s. tablic

We wrześniu 1941 roku na terenie przedwojennej fabryki „Karbid Wielkopolski” w Smukale (dziś dzielnica Bydgoszczy) okupanci hitlerowscy utworzyli niemiecki obóz przesiedleńczy. Wysiedlano tam całe wielopokoleniowe rodziny. Obóz został zlikwidowany w lutym 1943 roku, a pozostałych więźniów przeniesiono do obozu w Potulicach.

Mateusz Maleszka opisuje funkcjonowanie i znaczenie niemieckiego obozu przesiedleńczego w Smukale jako elementu niemieckiej polityki ludobójczej realizowanej w czasie II wojny światowej na terenie Pomorza Gdańskiego. Ważną częścią publikacji jest imienna lista 334 osób, które zmarły w obozie.

Nie budujemy
Aktualności, Historia Niemiec, Historia Polski, Niemcoznawstwo,

Nie budujemy IV Rzeszy

  • Autorzy:  Arndt  Freytag  von  Loringhoven,  Jędrzej  Bielecki,   Eugeniusz  Cezary  Król
  • Wydawca:  Bellona,  Warszawa  2023
  • ISBN:  978-83-11-17120-6
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  359, [2]

Arndt Freytag von Loringhoven, były ambasador RFN w Polsce (w latach 2020-2022), w rozmowie z dziennikarzem Jędrzejem Bieleckim ukazuje punkt widzenia Niemców na sprawy, które w Polsce wywołują wiele emocji.

Opublikowany zapis rozmowy pozwala poznać i zrozumieć spojrzenie drugiej strony na różne trudne kwestie związane z naszą wspólną polsko-niemiecką historią.

Odrzania
Historia Polski, Książki,

Odrzania. Podróż po Ziemiach Odzyskanych

  • Autor:  Zbigniew  Rokita
  • Wydawca:  Społeczny  Instytut  Wydawniczy  Znak,  Kraków  2023
  • ISBN:  978-83-240-9647-3
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  311, [2]

Odrzania – tak nazywa autor tereny włączone do Polski po II wojnie światowej. Zbigniew Rokita traktuje tę nazwę jako termin kulturowy, a nie geograficzny.

Pisząc o ziemiach poniemieckich Rokita skupia się na osadnikach, którzy tam zamieszkali w efekcie powojennej wymiany ludności. Opowieść o nich autor zaczyna od lat powojennych, prowadząc ją aż do teraźniejszości, a Ziemie Odzyskane stają się pretekstem do przyjrzenia się konstruowaniu i dekonstrukcji pamięci.

Zbrodnie niemieckie
Historia Niemiec, Historia Polski, Najnowsze publikacje Instytutu Zachodniego,

Zbrodnie niemieckie na inteligencji polskiej w pie(...)

  • Redakcja:  Bogumił  Rudawski
  • Wydawca:  Instytut  Zachodni,  Poznań  2023
  • Seria:  „Prace  Instytutu  Zachodniego”,  nr 100
  • ISBN:  978-83-66412-57-6
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  174

Publikacja Zbrodnie niemieckie na inteligencji polskiej w pierwszym okresie okupacji (1939-1940) jest pokłosiem konferencji popularnonaukowej zorganizowanej w Berlinie w 2021 roku. W dwóch pierwszych tekstach autorzy przedstawili genezę niemieckiej polityki okupacyjnej na przykładzie kolonialnych i imperialnych tradycji polityki niemieckiej oraz ewolucję stanowiska Hitlera w odniesieniu do Polski. Kolejne artykuły omawiają przebieg eksterminacji inteligencji polskiej w poszczególnych regionach – od Pomorza Gdańskiego, poprzez Wielkopolskę i Łódzkie oraz Górny Śląsk, po ziemie wchodzące w skład Generalnego Gubernatorstwa.

Familoki
Aktualności, Historia Polski,

Familoki. Śląskie mikrokosmosy

  • Autor:  Kamil  Iwanicki
  • Wydawca:  Grupa  Wydawnicza  Helion,  Gliwice  2023
  • Seria:  „Editio”
  • ISBN:  978-83-8322-302-5
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  255, [1]

Familoki to robotnicze domy wielorodzinne stawiane zazwyczaj w zabudowie koszarowej. Na niektórych osiedlach powstawały ich całe kwartały, jak w katowickim Nikiszowcu czy w Mysłowicach. Oprócz Śląska familoki można znaleźć w innych polskich miastach – np. w Łodzi lub Żyrardowie.

Autor książki ukazuje zanikającą obecnie rzeczywistość dawnych domów robotniczych. Kamil Iwanicki traktuje tytułowe familoki jako punkt wyjścia do opowiedzenia szerzej o mieszkańcach kolonii robotniczych i ich codzienności, pracy, tradycjach, zwyczajach, ale i o wielkiej historii, która niejednokrotnie miała znaczący wpływ na ich życie.

Nazi Germany
Historia Niemiec, Historia Polski, Historia powszechna,

Nazi Germany, annexed Poland, and colonial rule. R(...)

  • Autor:  Rachel  O’Sullivan
  • Wydawca:  Bloomsbury  Publishing,  London – New York  2023
  • Seria:  „Modern  Histories  of  Politics  and  Violence”
  • ISBN:  978-1-3503-7722-6
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  [12], 252, [4]

Publikacja Nazi Germany, annexed Poland, and colonial rule  przedstawia ekspansję nazistowskich Niemiec w dwóch okręgach – Kraju Warty i Gdańsku-Prusach Zachodnich, ukazując ją przez pryzmat kolonializmu.

Autorka bada idee i dyskursy związane z ekspansją, osadnictwem i propagowaną misją cywilizacyjną, uznając je za nieodłączny element rządów III Rzeszy w Polsce. Rachel O’Sullivan porównuje metody stosowane przez nazistów z kolonialnymi metodami asymilacji, ujarzmienia i przemocy stosowanymi przez Niemców w Afryce.

Wśród źródeł i ilustracji wykorzystanych w książce brytyjskiej historyczki znalazły się m. in. dokumenty z Archiwum II wojny światowej ze zbiorów Instytutu Zachodniego.

Juliusz Dinder
Historia Niemiec, Historia Polski,

Juliusz Dinder 1830-1890, arcybiskup gnieźnieńsk(...)

  • Autor:  Robert  Romuald  Kufel
  • Wydawca:  Wydawnictwo  Archidiecezji  Lubelskiej  „Gaudium”,  Lublin  2023
  • ISBN:  978-83-7548-355-0
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  517

W 1886 roku urodzony na Warmii niemiecki duchowny został powołany jako pierwszy od średniowiecza nie-Polak na urzędy arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego i poznańskiego. Nominację tę poparł kanclerz Otton Bismarck, który spodziewał się od Dindera współpracy w dziele germanizacji.

Robert R. Kufel prezentuje postać i działalność dziewiętnastowiecznego arcybiskupa na tle ówczesnej sytuacji Kościoła katolickiego w zaborze pruskim. Julius Dinder dobrze rozumiał swoją sytuację – musiał godzić oczekiwania wrogo nastawionego do katolików kanclerza z postawą wiernych i duchowieństwa obu diecezji. Gdy po kilku latach zmarł, prasa polska we wspomnieniu pośmiertnym doceniła arcybiskupa za jego poczucie sprawiedliwości i życzliwość, która jednała mu serca i umysły.

Arcybiskup Dinder został pochowany w katedrze poznańskiej, co upamiętnia epitafium wykonane przez Władysława Marcinkowskiego, znajdujące się przy wejściu do kruchty południowej.

Czas bestii
Historia Niemiec, Historia Polski,

Czas bestii. Terror w okupowanej Polsce 1939-1945

  • Autor:  Adam  Pleskaczyński
  • Wydawca:  Wydawnictwo  Instytutu  Pamięci  Narodowej,  Poznań – Warszawa  2023
  • ISBN:  978-83-8229-830-7
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  495

Liczący 1200 archiwalnych zdjęć album ukazuje oblicza niemieckiego i sowieckiego terroru na okupowanych w latach II wojny światowej ziemiach polskich. Opublikowane fotografie przedstawiają eksterminację polskiej inteligencji i ponurą codzienność okupowanej Polski: masowe egzekucje, aresztowania, pacyfikacje polskich wsi, ale również zagładę ludności żydowskiej, deportacje, wywózki na roboty przymusowe do Niemiec i do sowieckiego Gułagu, funkcjonowanie więzień i wszelkiego rodzaju obozów.

Materiał ikonograficzny został wybrany z liczących kilkadziesiąt tysięcy zdjęć zbiorów Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej i wielu innych instytucji w Polsce i za granicą, m. in. ze zbiorów Instytutu Zachodniego w Poznaniu.

Bezduszni
Historia Polski, Książki,

Bezduszni. Zapomniana zagłada chorych

  • Autor:  Kalina  Błażejowska
  • Wydawca:  Wydawnictwo Czarne,  Wołowiec  2023
  • Seria:  „Reportaż – Wydawnictwo Czarne”
  • ISBN:  978-83-8191-758-2
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  325, [3]

O polskich ofiarach nazistowskiego programu eutanazji wiadomo niewiele. To, co udało się ustalić, nie dotarło do powszechnej świadomości, mimo że ofiar tych było co najmniej dwadzieścia tysięcy, a po raz pierwszy komory gazowej Niemcy użyli do zgładzenia pacjentów szpitala psychiatrycznego w Owińskach koło Poznania.

Na wybranych przykładach – dziecięcej kliniki psychiatrycznej w Lublińcu, szpitala psychiatrycznego dla dorosłych w Gostyninie oraz domu opieki w Śremie – autorka Bezdusznych opowiada o zagładzie pacjentów szpitali psychiatrycznych i mieszkańców domów opieki w okupowanej Polsce. Błażejowska opisuje wszystkie grupy ofiar: od dzieci po najstarszych, od chorych neurologicznie lub psychicznie po niepełnosprawnych i niesamodzielnych. Książka przywraca pamięć o zagładzie osób przeznaczonych przez nazistów do likwidacji jako życie niewarte życia.

Wdowiński_A my
Historia Polski, Książki,

A my nie jesteśmy wybawieni

  • Autor:  Dawid  Wdowiński  (1895-1970)
  • Redakcja: Martyna Grądzka-Rejak
  • Wydawca:  Wydawnictwo  Instytutu  Pamięci  Narodowej,  Warszawa  2023
  • ISBN:  978-83-8229-708-9
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  237, [3] s., [48] s. tablic

W 2023 roku obchodzono 80. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. W nawiązaniu do tych wydarzeń wydano przekład wspomnień Dawida Wdowińskiego, zaangażowanego w działalność Żydowskiego Związku Wojskowego. Jego zapiski stanowią ważne źródło do studiów nad dziejami getta warszawskiego oraz toczącego się tam powstania.

Wspomnienia Wdowińskiego po raz pierwszy opublikowano w Stanach Zjednoczonych (And We Are Not Saved, 1963), a w 1970 roku ukazało się ich tłumaczenie na język hebrajski. Obecne wydanie jest pierwszą publikacją tekstu w języku polskim.

Starsze