Browsing Category

Historia Polski

Dzwony
Historia Niemiec, Historia Polski, Najnowsze publikacje Instytutu Zachodniego,

Dzwony pożyczone. Studia historyczne i prawne nad(...)

  • Autor:  Marceli  Tureczek
  • Wydawca:  Instytut  Zachodni,  Poznań  2020
  • Seria:  „Ziemie  Zachodnie – Studia i Materiały”, nr 28
  • ISBN:  978-83-66412-03-3
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  249

Dzwony to nie tylko zabytki ludwisarstwa, ale przede wszystkim dobra kultury. Autor pracy Dzwony pożyczone skupia się na aspekcie historyczno-prawnym strat wojennych w dziedzinie kultury na obszarze dawnych niemieckich prowincji wschodnich.

Na przykładzie dzwonów Marceli Tureczek ukazuje spór w relacjach polsko-niemieckich co do prawnego statusu dóbr kultury pochodzących z terenów zachodniej Polski. Strona polska, powołując się na konwencję haską, pozostaje na stanowisku, iż dobra kultury wywiezione stąd w okresie II wojny światowej  przez osoby i instytucje niemieckie przynależą do tego obszaru. Strona niemiecka stoi na gruncie zasady podążania dóbr kultury za ludnością, co ma potwierdzać prawo własności byłych niemieckich mieszkańców tych obszarów do obiektów przemieszczonych w czasie wojny i tuż po jej zakończeniu.

Kucharczyk_Długi Kulturkampf
Historia Niemiec, Historia Polski,

Długi kulturkampf. Pruskie i niemieckie wojny kul(...)

  • Autor:  Grzegorz  Kucharczyk
  • Wydawca:  Narodowe  Centrum  Kultury,  Warszawa  2020
  • Seria:  „Wojny  Kulturowe  przeciw  Polsce”
  • ISBN:  978-83-7982-406-9
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  301,  [3]

Pojęcie  Kulturkampf  kojarzone jest zazwyczaj z epoką rządów kanclerza Ottona Bismarcka. W publikacji Długi kulturkampf  Grzegorz Kucharczyk wykazuje, że walka z polską kulturą rozpoczęła się w Prusach znacznie wcześniej i była realizowana przez władze zaborcze aż do zakończenia I wojny światowej i odzyskania niepodległości przez Polskę.

Już pod koniec XVIII wieku wśród niemieckich elit kształtowało się przekonanie o kulturalnej i cywilizacyjnej niższości Polaków. Według zaborców wcielenie ziem i ludności Rzeczypospolitej do Prus czy Austrii miało być dla nich szansą na postęp kulturowy. Konieczność misji cywilizacyjnej głoszona w licznych ideach historiozoficznych skutkowała wojną kulturową skierowaną przeciwko polskości. Autor książki ukazuje głoszone przez elity niemieckie poglądy na temat Polaków i polskiej kultury oraz wynikające z nich strategie działania władz zaborczych mające doprowadzić do stopienia (Verschmelzung)  ziem polskich z resztą monarchii Hohenzollernów.

Kiwerska_Ucieczki
Historia Niemiec, Historia Polski, Historia powszechna, Najnowsze publikacje Instytutu Zachodniego,

Przez Budapeszt, Pragę i Warszawę na Zachód. Uc(...)

  • Autor:  Jadwiga  Kiwerska
  • Wydawca:  Instytut  Zachodni,  Poznań  2020
  • Seria:  „Prace  Instytutu  Zachodniego”,  nr 97
  • ISBN:  978-83-66412-02-6
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  106, [20]

Latem 1989 roku Niemiecką Republikę Demokratyczną ogarnęła fala ucieczek. Tysiące mieszkańców Niemiec Wschodnich próbowało przedostać się na Zachód, wybierając drogę poprzez placówki dyplomatyczne RFN znajdujące się w trzech państwach bloku komunistycznego.

Publikacja  Przez Budapeszt, Pragę i Warszawę na Zachód  ukazuje przyczyny masowych ucieczek obywateli NRD oraz opisuje ich okrężną drogę ku wolności. Autorka książki przedstawia podobieństwa i różnice w traktowaniu problemu uchodźców z Niemiec Wschodnich przez władze Węgier, Czechosłowacji i Polski. J. Kiwerska podkreśla też wielkie zaangażowanie obywateli tych trzech państw w pomoc ponad 120 tysiącom uciekinierów z NRD.

Książka została wydana również w wersji niemieckiej pt. Über Budapest, Prag und Warschau in den Westen. Die Flucht von DDR-Bürgern im Jahre 1989  (Instytut Zachodni, Poznań 2020).

Wańkowska_Tamte lata
Historia Polski, Książki,

Tamte lata, tamci ludzie = Diese Jahre, diese Leut(...)

  • Autor:  Joanna  Wańkowska-Sobiesiak
  • Tłumaczenie:  André  Schmeier
  • Wydawca:  Olsztyńskie  Stowarzyszenie  Mniejszości  Niemieckiej,  Olsztyn  2019
  • ISBN:  978-63-922509-8-2
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  280

Joanna Wańkowska-Sobiesiak, autorka kilkunastu publikacji dotyczących historii Warmii i Mazur, tym razem przybliża dzieje dwóch szkół utworzonych po II wojnie światowej: Mazurskiego Uniwersytetu Ludowego w Rudziskach Pasymskich oraz Warmińskiego Uniwersytetu Ludowego w Jurkowym Młynie. Szkoły te miały przygotowywać młodych mieszkańców dawnych Prus Wschodnich do życia w polskiej rzeczywistości.

Pisarka rozpoczyna od przytoczenia udokumentowanych faktów związanych z kilkuletnią działalnością obu uniwersytetów ludowych, jednak najważniejszą częścią dwujęzycznej polsko-niemieckiej książki Tamte lata, tamci ludzie = Diese Jahre, diese Leute są rozmowy z ostatnimi żyjącymi świadkami powojennej historii. Dziesięcioro rozmówców opowiada autorce o swoich doświadczeniach związanych z MUL i WUL. W publikacji zawarto też dodatek Zapomniane słowa, słownik mazurskich słów, zwrotów i powiedzonek spisanych wiele lat temu przez Käte Zieziulewicz, Mazurkę z Mikołajek – świadectwo zanikającego na naszych oczach dawnego świata Mazurów.

Uber Warschau
Historia Niemiec, Historia Polski,

Über Warschau in den Westen. Botschaftsfluchten 1(...)

  • Autor:  Cornelia  Klammt
  • Wydawca:  epubli,  Berlin  2019
  • ISBN:  978-3-7485-8220-5
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  [4], 188, [4]

Publikacja autorstwa Cornelii Klammt ukazuje paradoks ucieczki na Zachód przez Wschód. Latem 1989 roku około 6 tysięcy obywateli Niemieckiej Republiki Demokratycznej uciekło do RFN przez ambasadę niemiecką w Warszawie. Niemcy z NRD wykorzystali fakt, że w Polsce po wyborach z 4 czerwca 1989 roku zmieniły się warunki polityczne.

Autorka przedstawia fakty i wydarzenia istotne dla ówczesnej sytuacji w oparciu o materiały archiwalne z RFN, a także przytacza świadectwa osób bezpośrednio zaangażowanych w pomoc uciekinierom.

Represje
Historia Polski, Książki,

Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach p(...)

  • Redakcja:  Martyna  Grądzka-Rejak,  Aleksandra  Namysło
  • Wydawca:  Instytut  Pamięci  Narodowej,  Warszawa  2019
  • ISBN:  978-83-8098-667-1
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  463, [1]

Celem publikacji  Represje za pomoc Żydom  było ustalenie nazwisk obywateli polskich, nieobjętych ustawodawstwem norymberskim, represjonowanych przez Niemców za pomoc udzielaną Żydom podczas II wojny światowej. Tom piewszy zawiera 333 zweryfikowane noty dotyczące 654 osób, opisujące przyczyny, okoliczności i przebieg zdarzeń związanych z zapewnieniem pomocy ludności żydowskiej oraz konsekwencje, jakie spotkały pomagających ze strony organów władzy wojskowej i cywilnej III Rzeszy, włącznie z karą śmierci. Autorzy starali się poznać motywacje osób zaangażowanych w pomoc Żydom oraz okoliczności ujawnienia faktu jej udzielenia, aby zrekonstruować zjawisko zależności „pomoc – represja”.

W książce wykorzystano liczne dokumenty administracji niemieckiej, sądów i aparatu terroru, prasę niemiecką, świadectwa Żydów spisane podczas wojny, a także prasę i materiały wytworzone przez konspirację polską i żydowską. Redaktorki publikacji zapowiadają wydanie kolejnych tomów pracy, w miarę weryfikacji danych ze zgromadzonej kartoteki represjonowanych liczącej ponad 6 tys. nazwisk.

Sakson_Nowe społeczeństwo
Aktualności, Historia Polski, Książki,

Nowe społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnyc(...)

  • Autor:  Andrzej  Sakson
  • Wydawca:  Wydawnictwo Naukowe Wydziału  Nauk  Politycznych  i  Dziennikarstwa  UAM,  Poznań  2020
  • ISBN:  978-83-65817-29-7
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  225, [1]

Autor publikacji analizuje 75 lat tworzenia się społeczeństwa Ziem Zachodnich i Północnych, począwszy od migracji przez powstawanie polskiej administracji i zagospodarowanie, aż po kwestię rodzenia się nowego społeczeństwa postmigracyjnego. Andrzej Sakson przedstawia specyfikę przemian społecznych poszczególnych ziem pogranicza, uwzględniając też odmienności wynikające z różnego sąsiedztwa: Niemiec, Czech i Rosji (Obwodu Kaliningradzkiego). Książka nawiązuje do pamięci o przeszłości i polityki historycznej, w tym rozrachunków z II wojną światową, a także prezentuje przemiany etosu Ziem Odzyskanych od 1945 roku do dziś.

1918_Sympozjum_miękka
Historia Polski, Historia powszechna,

1918 – Das letzte Kriegsjahr. Symposium 9.No(...)

  • Redakcja:  Heeresgeschichtliches  Museum  Wien
  • Wydawca:  Republik Österreich – Bundesminister für Landesverteidigung,  Wiedeń  2019
  • Seria:  „Acta Austro-Polonica”,  Bd. 11
  • ISBN:  978-3-902551-89-4
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  287

Publikacja 1918 – Das letzte Kriegsjahr  prezentuje artykuły napisane na podstawie referatów wygłoszonych podczas sympozjum o tej samej nazwie w listopadzie 2018 r. w  wiedeńskim Heeresgeschichtliches  Museum. Autorzy wystąpień skupili się na wybranych postaciach i wydarzeniach ostatniego roku I wojny światowej w Europie Środkowo-Wschodniej.

W sympozjum uczestniczyli również polscy badacze, którzy przybliżyli słuchaczom wypadki roku 1918 na ziemiach polskich. Ich wystąpienia także opublikowano w tomie pokonferencyjnym, m. in. Jerzy Gaul w swoim referacie ukazał postać Józefa Piłsudskiego – męża stanu i polityka, a Piotr Kubiak z Instytutu Zachodniego w tekście Der Großpolnische Aufstand 1918 – 1919. Ursachen, Verlauf und Folgen  przedstawił dzieje Powstania Wielkopolskiego.

W_Kocka_miękka
Historia Niemiec, Historia Polski, Zasoby archiwalne,

Wojciech Kóčka w serbołużyckim ruchu narodowym(...)

  • Opracowanie:  Piotr  Pałys
  • Wydawca:  Instytut Śląski,  Opole  2019
  • ISBN:  978-83-7126-346-0
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  143

Wybitny antropolog i archeolog pochodzenia serbołużyckiego profesor Wojciech Kóčka (1911-1965), przed II wojną światową pionier wykorzystania fotografii lotniczej w badaniach archeologicznych, w latach 1945-1950 odgrywał ważną rolę w łużyckim ruchu narodowym. Ten badacz wczesnego średniowiecza i etnogenezy Słowian był w drugiej połowie lat czterdziestych XX wieku sekretarzem Związku Serbów Łużyckich Domowina, działającym na rzecz Łużyczan w Polsce.

Publikacja opracowana przez Piotra Pałysa przypomina biografię Wojciecha Kóčki i jego zaangażowanie w obronie interesów łużyckich. Zgromadzone w książce dokumenty, w większości w języku górnołużyckim, ukazują działania na rzecz autonomii Łużyczan oraz polsko-łużyckie stosunki polityczne w latach powojennych.

Procesy_twarda
Historia Polski, Książki,

Procesy osób oskarżonych o popełnienie zbrodni (...)

  • Autor:  Artur  Pawlicki
  • Wydawca:  Instytut  Pamięci  Narodowej,  Poznań – Warszawa  2019
  • ISBN:  978-83-8098-375-5 ;  978-83-8098-521-6
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  439  +  840

Publikacja autorstwa Artura Pawlickiego omawia kształtowanie się polskiego ustawodawstwa w dziedzinie ścigania i karania zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości, w ramach których mieściły się zbrodnie niemieckie.

W tomie 1. zamieszczono szczegółowe przykłady procesów odbywających się w omawianym okresie przed polskimi sądami specjalnymi, w tym proces Arthura Greisera przed Najwyższym Trybunałem Narodowym. W tabelach zebrano nazwiska konkretnych osób oskarżonych o popełnienie zbrodni niemieckich w poszczególnych powiatach Kraju Warty z uwzględnieniem wymiaru zasądzonej kary. Biogramy tych osób z uwzględnieniem podstawy źródłowej umieszczono w  tomie 2. publikacji. Treść książki ilustrują liczne fotografie pochodzące w większości ze zbiorów IPN, a także z kolekcji prywatnych.

Nowsze
Starsze