Browsing Category

Historia Polski

Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników(...)

Autor: Małgorzata Praczyk
Wydawca: Wydawnictwo Instytutu Historii UAM, Poznań 2018
ISBN: 978-83-65663-86-3
Oprawa: miękka
Liczba stron: 403

W ostatnich miesiącach II wojny światowej i w pierwszych powojennych latach przez Ziemie Odzyskane przetaczały się masy ludzi, zwierząt oraz rzeczy. Dynamicznie zmieniało się też środowisko przyrodnicze tych obszarów. Małgorzata Praczyk, autorka publikacji Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników poddała analizie obraz przyrody utrwalony w pamiętnikach przesiedleńców z tego okresu, aby zbadać relacje zachodzące między osadnikami a poszczególnymi elementami środowiska przyrodniczego.

Pamięć ludzi o środowisku dotyczyła przyrody na kolejnych etapach wędrówki osadników: od pozostawionej w dawnym miejscu zamieszkania, poprzez obserwowaną w drodze, po zastaną i zasiedlaną w nowym miejscu. Książka ukazuje pozytywny wpływ środowiska na aktywność ludzi, którzy znaleźli się w tamtej rzeczywistości historycznej. Poszczególne elementy środowiska naturalnego – zwierzęta, miejsca – pomagały osadnikom oswajać się z nową sytuacją, w przeciwieństwie do utrudniającego zadomowienie się zastanego obcego dziedzictwa kulturowego.

Autorka w swoich badaniach dokonała analizy tekstów kilkuset pamiętników powstałych w ciągu półwiecza 1948-1998. Korzystała przy tym m.in. z licznych wspomnień osadników Ziem Odzyskanych spisanych na konkurs ogłoszony przez Instytut Zachodni w 1956 roku. Książkę ilustrują unikatowe zdjęcia pochodzące w większości ze zbiorów Instytutu Zachodniego.

Historia Polski, Historia powszechna, Niemcoznawstwo,

Pierwsza niemiecka okupacja. Królestwo Polskie i (...)

Redakcja naukowa: Grzegorz Kucharczyk
Wydawca: Instytut Historii PAN, Warszawa 2019
ISBN: 978-83-65880-58-1
Oprawa: twarda
Liczba stron: 872

Po zakończeniu ofensywy armii niemieckiej i austro-węgierskiej na froncie wschodnim w połowie 1915 roku Rzesza Niemiecka okupowała znaczną część ziem dawnej Rzeczypospolitej. Pod władzą państw centralnych znalazły się wówczas tereny od wschodniej Wielkopolski po Dźwinę i Wołyń, dołączając do wcześniej zajętych ziem zaboru pruskiego i austriackiego.

Polityka stosowana przez niemieckie władze okupacyjne nie była jednolita. Na terenach zajętych podczas walk w 1915 roku mieszkańców traktowano inaczej niż pozostających pod władzą Berlina przed wybuchem I wojny światowej. Celem pracy zbiorowej Pierwsza niemiecka okupacja. Królestwo Polskie i kresy wschodnie pod okupacją mocarstw centralnych 1914-1918 jest m.in. przedstawienie tych różnic. Autorzy tekstów, wykorzystując liczne źródła archiwalne, przedstawiają trzy sposoby funkcjonowania niemieckiego aparatu okupacyjnego na poszczególnych terenach: żadnych zmian w zaborze pruskim, politykę ustępstw w Warszawskim Generalnym Gubernatorstwie oraz dyktaturę wojskową na kresach wschodnich.

Dokonane porównanie wydarzeń pierwszej i drugiej wojny światowej na ziemiach polskich prowadzi autorów do wniosku, że wymieniona w tytule książki pierwsza okupacja niemiecka nie była totalitaryzmem. Prowadziła jednak do przemian w kulturze i myśli politycznej Niemiec, które miały w przyszłości skutkować totalitaryzmem II wojny.

Historia Polski, Historia powszechna,

„O honor i sztandar, który nas skupia”. Insty(...)

Autor: Krzysztof Langowski
Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2018
ISBN: 978-83-8098-422-6
Seria: Monografie, t. 136
Oprawa: twarda
Liczba stron: 700, [4] s., [32] s. tablic

W 2013 roku Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce obchodził siedemdziesięciolecie swej działalności. Książka Krzysztofa Langowskiego „O honor i sztandar, który nas skupia”. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce (1943-2013) ukazuje najważniejsze aspekty aktywności Instytutu w tamtym okresie. Prowadzona działalność biblioteczna, archiwalna, wydawnicza, naukowa oraz popularyzatorska skupiała i organizowała środowisko polskiego uchodźstwa w Ameryce.

K. Langowski próbuje określić znaczenie Instytutu w środowisku naukowym oraz u przedstawicieli Polonii amerykańskiej. Zastosowanie kryterium chronologicznego pozwoliło na ukazanie zmian, jakim podlegał Instytut w kolejnych latach. Autor sięgnął również do dziejów poprzednika Instytutu Józefa Piłsudskiego, którym był założony w roku 1923, istniejący do początku II wojny światowej, Instytut Badania Najnowszej Historii Polski w Warszawie.

W książce przypomniano także inne polskie organizacje utworzone w Ameryce w dwudziestym wieku: m.in. Komitet Obrony Narodowej (1912), Złączone Komitety Józefa Piłsudskiego (1925) oraz Komitet Narodowy Amerykanów Polskiego Pochodzenia w Ameryce (1942). Całość publikacji uzupełniają włączone do przypisów biogramy oraz fotografie współpracowników Instytutu Józefa Piłsudskiego, a także aneks zawierający zestaw najważniejszych dokumentów z dziejów Instytutu.

Historia Polski, Książki,

Projekt edukacyjny „Miasto Gdynia w okresie II w(...)

Opracowanie: Wydział Współpracy i Analiz Samorządowych Urzędu Miasta Gdyni
Kierownik projektu: Ryszard Toczek
Wydawca: Urząd Miasta Gdyni, Gdynia 2019
Oprawa: miękka
Liczba stron: T. 1: 764 ; T. 2: 853

Urząd Miasta Gdyni od 2007 roku prowadzi projekt badawczy: „Miasto Gdynia w okresie II wojny światowej”, którego celem jest ustalenie możliwie pełnej informacji o historii miasta podczas II wojny światowej. W ramach projektu kompletowana jest wiedza o losach mieszkańców Gdyni w tym tragicznym okresie: o nalotach, masowych wysiedleniach, mordach, a także osadzaniu w obozach pracy przymusowej, gettach oraz obozach koncentracyjnych. Pracownicy Wydziału Współpracy i Analiz Samorządowych UM Gdyni pod kierunkiem Ryszarda Toczka opracowują listy ofiar wśród żołnierzy oraz ludności cywilnej, w tym przedstawicieli inteligencji rozstrzelanych w Lasach Piaśnickich. Urząd Miasta pozyskał też skany niemieckiego publikatora urzędowego z Gdyni Amtsblatt des Stadtkommissars Gotenhafen z lat 1939-1945. Przygotowano opracowania dotyczące poszczególnych zagadnień. Uzupełniają je wspomnienia znanych Gdynian oraz Księga adresowa Gdyni 1937-1938.

Materiały zebrane przez autorów projektu były sukcesywnie publikowane w Internecie pod adresem www.2wojna.gdynia.pl . W roku 2019 większość z nich została wydana drukiem jako Projekt edukacyjny „Miasto Gdynia w okresie II wojny światowej”. Dwa tomy składające się z 24 zeszytów (w tym jeden zeszyt wieloczęściowy) zawierają wiele stron materiałów źródłowych, m.in. wyżej wymieniony Amtsblatt. Zgromadzone dokumenty są doskonałym źródłem nie tylko dla historyków, ale także dają szeroki dostęp do wiedzy dla mieszkańców miasta i innych osób zainteresowanych historią II wojny światowej, co podkreśla dodane w tytule sformułowanie „projekt edukacyjny”.

Historia Polski, Książki,

Józef Dowbor-Muśnicki 1867-1937 / Rafał Sie(...)

Autorzy: Rafał Sierchuła, Wojciech Jerzy Muszyński
Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej, Poznań – Warszawa, 2018
ISBN: 978-83-8098-570-4
Oprawa: twarda
Liczba stron: 255, [1]

Generała Józefa Dowbora-Muśnickiego wspomina się ostatnio najczęściej w kontekście 100. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Warto jednak przypomnieć, że zanim w styczniu 1919 roku trafił on do Wielkopolski, aby przejąć dowództwo Powstania, tworzył I Korpus Polski podczas I wojny światowej, a wcześniej przez wiele lat służył w armii carskiej. Wychowany w domu w duchu polskości, przez całe swoje życie pozostawał polskim patriotą, który jako żołnierz walczył o niepodległą Polskę. Po przejściu w stan spoczynku generał osiadł na stałe w podpoznańskim Lusowie, gdzie obecnie znajduje się Muzeum Powstańców Wielkopolskich w dużej mierze poświęcone jego osobie.

W albumie Józef Dowbor-Muśnicki 1867-1937 wydanym przez Instytut Pamięci Narodowej autorzy ukazali całe życie generała oraz jego dokonania. Publikacja zawiera ponad 260 zdjęć, w tym wiele dotąd niepublikowanych, przedstawiających koleje losu bohatera książki i jego rodziny. Część albumową poprzedza rozdział biograficzny „Droga życia Józefa Dowbora-Muśnickiego”. R. Sierchuła i W. J. Muszyński przypomnieli w nim m.in. jakże ważny fragment testamentu generała, który podsumowując swoje życie napisał, że: „dołożył wszelkich swych możliwości dla wskrzeszenia Polski w jej byłej chwale i potędze”.

Historia Polski, Problematyka europejska,

Polska wobec zachodnioeuropejskich procesów integ(...)

Autor: Adam Barabasz
Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, Poznań 2018
ISBN: 978-83-65817-41-9
Oprawa: miękka
Liczba stron: 329, [1]

Po zakończeniu II wojny światowej w Europie Zachodniej pojawiły się ideologie promujące integrację europejską. W Polsce, która po wojnie znalazła się w orbicie wpływów ZSRR, różnie reagowano na trwające na Zachodzie procesy integracyjne. Stanowisko Polski w tej kwestii ewoluowało przez lata. Władze polskie w pierwszym okresie po 1945 roku całkowicie negowały zjawisko integracji, aby pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku dojść do pełnej akceptacji oraz nawiązania ściślejszej współpracy gospodarczej i handlowej.

Publikacja Polska wobec zachodnioeuropejskich procesów integra- cyjnych po II wojnie światowej analizuje przemiany zachodzące w stanowisku władz PRL wobec integracji Europy Zachodniej, poczynając od polskiej reakcji na ogłoszenie planu Marshalla. Przy porządkowaniu materiałów uzyskanych w licznych kwerendach archiwalnych autor zastosował kryterium chronologiczno-problemowe. Pozwoliło to na przedstawienie w przejrzysty sposób ewolucji poglądów prezentowanych przez władze polskie w latach 1946-1989.

Historia Niemiec, Historia Polski,

Lebenspfade. Ścieżki życia. Polnische Spuren (...)

Redakcja: Peter Oliver Loew, Andrzej Kaluza, Julia Röttje
Wydawca: Deutsches Polen-Institut, Darmstadt, 2019
ISBN: 978-3-9820699-0-6
Oprawa: miękka
Liczba stron: 224

W ostatnich dziesięcioleciach przybysze z Polski stali się integralną częścią społeczeństwa nad Renem i Menem, ale ich historia w tamtym regionie zaczyna się wcześniej. Publikacja Lebenspfade. Ścieżki życia zawiera teksty o przeszłości i teraźniejszości Polaków żyjących między Bergstraße, Wetterau, Wiesbaden i Hanau. Historyczna mozaika przywołuje pamięć o polskich żołnierzach, politykach, duchownych, pisarzach, muzykach, sportowcach i innych, których losy rzuciły w tamte okolice. Artykuły ilustrują liczne dokumenty i fotografie oraz ryciny przedstawiające bohaterów poszczególnych tekstów.

Publikacja towarzyszyła wystawie “Lebenspfade / Ścieżki życia. Polen in RheinMain”. Ekspozycja przypominająca o obecności Polaków w regionie Ren-Men była prezentowana w Darmstadt od połowy marca do początku maja 2019 roku.

Historia Polski, Książki,

Wartości pamięci. Szkice o ludziach idei w XX wi(...)

Autor: Rogalewska, Ewa
Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Białymstoku, Białystok – Warszawa, 2019
ISBN: 978-83-8098-562-9
Oprawa: twarda
Liczba stron: 335, [1]

Publikacja Wartości pamięci zawiera zbiór esejów z pogranicza
historii społecznej, literaturoznawstwa i antropologii. Autorka przedstawiła w nich wybrane losy osób, które swoje dwudziestowieczne przemiany tożsamości zapisały w literaturze dokumentu osobistego.

Bohaterowie książki reprezentują ludzi XX wieku, których świat wartości oraz wyobrażeń odszedł już w przeszłość. Wszyscy doświadczyli totalitaryzmów – brunatnego bądź czerwonego. Dzięki ich jednostkowej pamięci powstała szersza pamięć zbiorowa. Przekazując swoje indywidualne przeżycia, przekazali również wspomnienia społeczności, do której należeli.

Na podstawie indywidualnych portretów poszczególnych osób autorka publikacji podjęła próbę opisania grup społecznych represjonowanych od II wojny światowej do stanu wojennego, łącząc analizę i interpretację literaturoznawczą z kwerendami archiwalnymi.

źródło: wstęp do publikacji

Historia Polski, Książki,

100 Jahre Polen. Kleine Bilder mit großen Geschic(...)

Koncepcja i tekst: Matthias Kneip, Peter Oliver Loew, Manfred Mack, Julia Röttjer
Wydawca: Deutsches Polen-Institut, Darmstadt 2019
Oprawa: miękka
Liczba stron: 41, [1]

W 2018 roku Deutsches Polen-Institut w Darmstadt przygotował wystawę “100 Jahre Polen. Kleine Bilder mit großen Geschichten”, włączając się w ten sposób w obchody 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę. Na ekspozycji zaprezentowano historię ostatnich stu lat dziejów Polski ukazaną w polskich znaczkach pocztowych.

Wystawie towarzyszyła publikacja książkowa 100 Jahre Polen. Kleine Bilder mit großen Geschichten. Eine Briefmarkenausstellung des Deutschen Polen-Instituts. W kilkunastu krótkich, bogato ilustrowanych tekstach, ukazano wybrane zagadnienia z ostatniego stulecia historii Polski. Jako ilustracje posłużyły polskie znaczki pocztowe, niektóre dobrze nam znane, inne będące filatelistycznym rarytasem.

Historia Polski, Książki,

Tobie, Polsko, na śmierć i na życie! Mogiły po(...)

Oprawa: twarda
Redakcja naukowa: Adam Pleskaczyński
Wydawca: Wojewoda Wielkopolski, Instytut Pamięci Narodowej, Poznań – Warszawa, 2018
ISBN: 978-83-8098-540-7
Liczba stron: 407, [1]

Od wybuchu Powstania Wielkopolskiego minęło już ponad 100 lat. Nie żyje już nikt z uczestników tamtych wydarzeń, dlatego pamięć o nich pozostaje zadaniem dla kolejnych pokoleń. Pomocą może służyć książka Tobie, Polsko, na śmierć i na życie! zawierająca ewidencję grobów wojennych, w których spoczywają powstańcy wielkopolscy polegli w latach 1918-1920, do rozwiązania frontu wielkopolskiego 8 marca 1920 r. Publikacja jest efektem prac nad zgromadzonym materiałem źródłowym, zweryfikowanym w badaniach terenowych. W wyniku prac ujawniono istnienie 568 grobów, w których spoczywa 1197 powstańców.

Informacje o zachowanych mogiłach powstańczych usystematyzowano według 9 okręgów wojskowych w Wielkopolsce, a w ich ramach alfabetycznie według miejscowości, w których zlokalizowane są cmentarze. Dodatkowo zamieszczono informację o powstańcach zmarłych w niewoli i pochowanych w Berlinie. Ewidencji towarzyszą bogato ilustrowane komentarze dotyczące historii obiektów, osób oraz liczne cytaty ze źródeł archiwalnych i prasy. Książkę zamyka wykaz nazwisk odczytanych z inskrypcji nagrobnych, pełniący de facto rolę indeksu.

Twórcy opublikowanej ewidencji grobów powstańców wielkopolskich zdają sobie sprawę, że nie ma ona charakteru ostatecznego. Autorzy sugerują, że praca winna stać się impulsem do dalszych poszukiwań oraz weryfikacji zebranych danych.

Nowsze

Starsze