Browsing Tag

Ziemie Odzyskane

Odrzania. Podróż po Ziemiach Odzyskanych

Autor: Zbigniew Rokita
Wydawca: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2023
ISBN: 978-83-240-9647-3
Oprawa: twarda
Liczba stron: 311, [2]

Odrzania – tak nazywa autor tereny włączone do Polski po II wojnie światowej. Zbigniew Rokita traktuje tę nazwę jako termin kulturowy, a nie geograficzny.

Pisząc o ziemiach poniemieckich Rokita skupia się na osadnikach, którzy tam zamieszkali w efekcie powojennej wymiany ludności. Opowieść o nich autor zaczyna od lat powojennych, prowadząc ją aż do teraźniejszości, a Ziemie Odzyskane stają się pretekstem do przyjrzenia się konstruowaniu i dekonstrukcji pamięci.

Historia Polski, Książki,

Region czy regiony? Ziemie Zachodnie i Północne,(...)

Redakcja naukowa: Wojciech Kucharski, Adam Makowski, Andrzej Sakson, Brygida Solga, Grzegorz Strauchold, Ryszard Tomkiewicz
Wydawca: Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”, Wrocław 2022
ISBN: 978-83-963893-9-8
Oprawa: twarda
Liczba stron: 717, [2]

Ziemie Zachodnie i Północne wiąże wewnętrznie jedno z najbardziej kluczowych wydarzeń dziejowych, jakim była II wojna światowa. W jej wyniku dokonały się znaczące procesy, których następstwa trwają do dzisiaj: zmiana przynależności państwowej tych terenów, niemal całkowita wymiana ludności, zmiana struktury etnicznej i wyznaniowej, a zatem również zmiana języka, kodów kulturowych oraz strategii politycznych. Przerwana została wówczas ciągłość pamięci. Pozostał krajobraz przyrodniczy i kulturowy, dziedzictwo nierzadko sięgające korzeniami średniowiecza, a także, mimo zniszczeń, dość duży potencjał gospodarczy.

Publikacja nie daje ostatecznej odpowiedzi na tytułowe pytanie: Region czy regiony. Jest to raczej próba zmierzenia się z tym zagadnieniem przez 37 autorów reprezentujących różne ośrodki badawcze, w tym Instytut Zachodni. Celem jest dostarczenie różnorodnych danych, także statystycznych, do analizy wskazanego problemu i przedstawienie możliwych odpowiedzi.

Historia Polski, Książki,

Mit Ziem Odzyskanych w literaturze. Postkolonialny(...)

Autor: Arkadiusz Kalin
Wydawca: Akademia im. Jakuba z Paradyża, Gorzów Wielkopolski 2019
ISBN: 978-83-65466-84-6
Oprawa: twarda
Liczba stron: 628

Praca habilitacyjna Arkadiusza Kalina poświęcona jest problematyce kulturowej mitu politycznego Ziem Odzyskanych i jego reprezentacji w twórczości literackiej. Po II wojnie światowej mit Ziem Odzyskanych stał się oficjalną narracją. W początkach Polski Ludowej ukazywanie w literaturze procesów kolonizacyjnych odnoszących się do Ziem Odzyskanych miało wywierać istotny wpływ na kształtowanie postaw społecznych w państwie.

Wskazany przez autora przykład Ziemi Lubuskiej reprezentuje założenia politycznego mitu Ziem Odzyskanych. Zagospodarowanie terenów leżących w ujściu Warty i w środkowym biegu Odry wymagało wysiłków w celu kolonizacji kulturowej – procesu budowy świadomości polskości tego regionu, co znalazło swoje odzwierciedlenie m. in. w literaturze.

Historia Polski, Książki,

Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników(...)

Autor: Małgorzata Praczyk
Wydawca: Wydawnictwo Instytutu Historii UAM, Poznań 2018
ISBN: 978-83-65663-86-3
Oprawa: miękka
Liczba stron: 403

W ostatnich miesiącach II wojny światowej i w pierwszych powojennych latach przez Ziemie Odzyskane przetaczały się masy ludzi, zwierząt oraz rzeczy. Dynamicznie zmieniało się też środowisko przyrodnicze tych obszarów. Małgorzata Praczyk, autorka publikacji Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników poddała analizie obraz przyrody utrwalony w pamiętnikach przesiedleńców z tego okresu, aby zbadać relacje zachodzące między osadnikami a poszczególnymi elementami środowiska przyrodniczego.

Pamięć ludzi o środowisku dotyczyła przyrody na kolejnych etapach wędrówki osadników: od pozostawionej w dawnym miejscu zamieszkania, poprzez obserwowaną w drodze, po zastaną i zasiedlaną w nowym miejscu. Książka ukazuje pozytywny wpływ środowiska na aktywność ludzi, którzy znaleźli się w tamtej rzeczywistości historycznej. Poszczególne elementy środowiska naturalnego – zwierzęta, miejsca – pomagały osadnikom oswajać się z nową sytuacją, w przeciwieństwie do utrudniającego zadomowienie się zastanego obcego dziedzictwa kulturowego.

Autorka w swoich badaniach dokonała analizy tekstów kilkuset pamiętników powstałych w ciągu półwiecza 1948-1998. Korzystała przy tym m.in. z licznych wspomnień osadników Ziem Odzyskanych spisanych na konkurs ogłoszony przez Instytut Zachodni w 1956 roku. Książkę ilustrują unikatowe zdjęcia pochodzące w większości ze zbiorów Instytutu Zachodniego.