Browsing Tag

Ziemie Zachodnie i Północne

80 lat PZ
Aktualności, Czasopisma, Historia Polski, Najnowsze publikacje Instytutu Zachodniego,

80 lat „Przeglądu Zachodniego”. Antologia, T.(...)

  • Redakcja:  Natalia  Jackowska,  Krzysztof  Malinowski
  • Wybór tekstów:  Radosław  Grodzki,  Natalia  Jackowska,  Jadwiga  Kiwerska,  Piotr  Kubiak,  Krzysztof  Malinowski,  Maria  Wagińska-Marzec
  • Wydawca:  Wydawnictwo  Instytutu  Zachodniego,  Poznań  2024
  • Seria:  Biblioteka  „Przeglądu  Zachodniego”,  nr 23
  • ISBN:  978-83-66412-84-2 (T. 1-2)
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  605 + 707

Pierwszy numer „Przeglądu Zachodniego” – z lipca 1945 roku – był poświęcony w całości tematyce Ziem Zachodnich, co wskazywało ówczesny kierunek zainteresowań badawczych młodej placówki naukowej. Po przełomie politycznym w 1956 roku w czasopiśmie nastąpił zwrot ku problematyce niemieckiej, w tym ku relacjom polsko-niemieckim. Przełom demokratyczny roku 1989 pozwolił na dalsze rozszerzenie tematyki badań już bez krępującej wolność cenzury.

Dwutomowa antologia 80 lat „Przeglądu Zachodniego” zawiera subiektywny skrót dziejów czasopisma wydawanego od dziesięcioleci przez Instytut Zachodni. Autorzy obecnego wyboru tekstów zapraszają do odkrywania na kartach „Przeglądu Zachodniego” zawiłości minionych dekad.

Ambulans
Historia Polski, Książki,

Ambulans jedzie na wieś. Śladami wędrownych wyr(...)

  • Autor:  Aleksandra  Kozłowska
  • Wydawca:  Wydawnictwo  Znak,  Kraków  2024
  • ISBN:  978-83-240-6693-3
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  397, [3]

Aleksandra Kozłowska, która wyrusza śladami wędrownych stomatologów z czasów wczesnego PRL-u, przybliża portret powojennej wsi, obyczajów, przesądów oraz warunków zdrowotnych, w jakich żyli ludzie m. in. na Ziemiach Odzyskanych. W pierwszych latach po II wojnie światowej ambulanse stomatologiczne wyposażone w podstawowy sprzęt medyczny docierały do odległych miejsc, w których nie funkcjonowały ośrodki zdrowia.

Reportaż ukazuje, jak wyglądała wówczas praca młodych stomatologów w małych miejscowościach. Świeżo upieczeni dentyści byli tam jedynymi przedstawicielami zawodów medycznych, dlatego nieraz musieli się wcielić w rolę chirurga lub położnika, a także uczyć mieszkańców podstawowych zasad higieny.

LEAD Technologies Inc. V1.01
Historia Polski, Historia powszechna,

Przesiedleńcy. Wielka epopeja Polaków, 1944-1946(...)

  • Autor:  Grzegorz  Hryciuk
  • Wydawca:  Wydawnictwo  Literackie,  Kraków  2023
  • ISBN:  978-83-08-08322-2
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  657, [6]

Przesiedleńcy to opowieść o ponad 800 tysiącach Polaków wysiedlonych po II wojnie światowej z południowo-wschodnich ziem II Rzeczypospolitej na ziemie poniemieckie. Jest to też relacja o bezpowrotnie utraconym świecie i wojennej pożodze, o brutalnym rozstaniu z ukochaną małą ojczyzną i ciągnącej się tygodniami podróży przez Polskę w bydlęcych wagonach.

Wrocławski historyk przedstawia wydarzenia i osobiste wspomnienia wysiedlonych, przywracając pamięć o ich epopei, zapomnianej w wirze wielkiej historii.

Odrzania
Historia Polski, Książki,

Odrzania. Podróż po Ziemiach Odzyskanych

  • Autor:  Zbigniew  Rokita
  • Wydawca:  Społeczny  Instytut  Wydawniczy  Znak,  Kraków  2023
  • ISBN:  978-83-240-9647-3
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  311, [2]

Odrzania – tak nazywa autor tereny włączone do Polski po II wojnie światowej. Zbigniew Rokita traktuje tę nazwę jako termin kulturowy, a nie geograficzny.

Pisząc o ziemiach poniemieckich Rokita skupia się na osadnikach, którzy tam zamieszkali w efekcie powojennej wymiany ludności. Opowieść o nich autor zaczyna od lat powojennych, prowadząc ją aż do teraźniejszości, a Ziemie Odzyskane stają się pretekstem do przyjrzenia się konstruowaniu i dekonstrukcji pamięci.

Sakson Mazur
Historia Polski, Książki,

Andrzej Sakson. Mazur z wyboru

  • Autor:  Martyna  Siudak
  • Wydawca:  Oficyna  Retman,  Dąbrówno  2023
  • ISBN:  978-83-62552-43-6
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  189, [3]

Publikacja  Andrzej Sakson. Mazur z wyboru  to reportaż biograficzny, w którym losy głównego bohatera stają się drogą do przybliżenia czytelnikom sprawy mazurskiej. Autorka porusza temat mniejszości narodowych i etnicznych zamieszkujących Ziemie Zachodnie i Północne.

Oparta na rzetelnej kwerendzie tekstów naukowych oraz wywiadach z bohaterem i jego otoczeniem książka ukazuje nie tylko biografię i drogę naukową związanego przez wiele lat z Instytutem Zachodnim profesora Andrzeja Saksona, ale także jego ustalenia naukowe. Interesująca opowieść o tożsamości Mazurów wybrzmiewa tu przez pryzmat badacza tej społeczności.

Region czy regiony
Historia Polski, Książki,

Region czy regiony? Ziemie Zachodnie i Północne,(...)

  • Redakcja  naukowa:  Wojciech  Kucharski,  Adam  Makowski,  Andrzej  Sakson,  Brygida  Solga,  Grzegorz  Strauchold,  Ryszard  Tomkiewicz
  • Wydawca:  Ośrodek  „Pamięć  i  Przyszłość”,  Wrocław  2022
  • ISBN:  978-83-963893-9-8
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  717, [2]

Ziemie Zachodnie i Północne wiąże wewnętrznie jedno z najbardziej kluczowych wydarzeń dziejowych, jakim była II wojna światowa. W jej wyniku dokonały się znaczące procesy, których następstwa trwają do dzisiaj: zmiana przynależności państwowej tych terenów, niemal całkowita wymiana ludności, zmiana struktury etnicznej i wyznaniowej, a zatem również zmiana języka, kodów kulturowych oraz strategii politycznych. Przerwana została wówczas ciągłość pamięci. Pozostał krajobraz przyrodniczy i kulturowy, dziedzictwo nierzadko sięgające korzeniami średniowiecza, a także, mimo zniszczeń, dość duży potencjał gospodarczy.

Publikacja nie daje ostatecznej odpowiedzi na tytułowe pytanie: Region czy regiony. Jest to raczej próba zmierzenia się z tym zagadnieniem przez 37 autorów reprezentujących różne ośrodki badawcze, w tym Instytut Zachodni. Celem jest dostarczenie różnorodnych danych, także statystycznych, do analizy wskazanego problemu i przedstawienie możliwych odpowiedzi.

Mit Ziem
Historia Polski, Książki,

Mit Ziem Odzyskanych w literaturze. Postkolonialny(...)

  • Autor:  Arkadiusz  Kalin
  • Wydawca:  Akademia  im.  Jakuba  z  Paradyża,  Gorzów  Wielkopolski  2019
  • ISBN:  978-83-65466-84-6
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  628

Praca habilitacyjna Arkadiusza Kalina poświęcona jest problematyce kulturowej mitu politycznego Ziem Odzyskanych i jego reprezentacji w twórczości literackiej. Po II wojnie światowej mit Ziem Odzyskanych stał się oficjalną narracją. W początkach Polski Ludowej ukazywanie w literaturze procesów kolonizacyjnych odnoszących się do Ziem Odzyskanych miało wywierać istotny wpływ na kształtowanie postaw społecznych w państwie.

Wskazany przez autora przykład Ziemi Lubuskiej reprezentuje założenia politycznego mitu Ziem Odzyskanych. Zagospodarowanie terenów leżących w ujściu Warty i w środkowym biegu Odry wymagało wysiłków w celu kolonizacji kulturowej – procesu budowy świadomości polskości tego regionu, co znalazło swoje odzwierciedlenie m. in. w literaturze.

Mazur_Z badań
Aktualności, Historia Polski, Najnowsze publikacje Instytutu Zachodniego,

Z badań nad stosunkiem mieszkańców Ziem Zachodn(...)

  • Opracowanie:  Zbigniew  Mazur
  • Przygotowanie do druku:  Maria  Wagińska-Marzec
  • Wydawca:  Instytut  Zachodni,  Poznań  2021
  • Seria:  „Ziemie Zachodnie – Studia i Materiały”,  nr 30
  • ISBN:  978-83-66412-21-7
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  168 s., [40] s. tablic

Przeprowadzone w latach 1995-1996 rozmowy z przedstawicielami lokalnych elit intelektualnych Ziem Zachodnich i Północnych zaangażowanymi w budowanie powojennej rzeczywistości przyniosły wiele interesujących spostrzeżeń dotyczących zagadnień związanych z wielowarstwową spuścizną historyczną tych regionów. Spotkania te ukazały, jak odmienne było podejście różnych grup społecznych wobec zastanego krajobrazu kulturowego, na co składało się wiele czynników.

Opublikowany obecnie raport, będący efektem prac podjętych w ramach zainicjowanego przez Zbigniewa Mazura interdyscyplinarnego projektu badawczego realizowanego w latach 90. w Instytucie Zachodnim w Poznaniu, pozwala lepiej zrozumieć dylematy, przed jakimi stawała wówczas ludność napływowa, a także lokalne władze oraz osoby, które z racji pełnionych funkcji sprawowały pieczę nad przejętą spuścizną.

ZZiP Nowe Konteksty
Aktualności, Historia Polski, Najnowsze publikacje Instytutu Zachodniego,

Ziemie Zachodnie i Północne (1945-2020). Nowe ko(...)

  • Redakcja:  Małgorzata  Bukiel,  Andrzej  Sakson,  Cezary  Trosiak
  • Wydawca:  Instytut  Zachodni,  Poznań  2020
  • Seria:  „Ziemie Zachodnie – Studia i Materiały”,  nr 29
  • ISBN:  978-83-66412-19-4
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  414, [1] s., [36] s. tablic

Migracje na Ziemie Zachodnie i Północne po II wojnie światowej rozpoczęły zupełnie nowy etap w formowaniu się więzi i relacji w społeczeństwie polskim. Procesy te zachodziły w bardzo zróżnicowany sposób, gdyż specyfika kulturowa poszczególnych regionów stwarzała odmienne warunki bytowe dla przybywających osób.

Autorzy kilkunastu tekstów zebranych w książce Ziemie Zachodnie i Północne (1945-2020). Nowe konteksty  zwracają uwagę na różne kwestie istotne dla formowania się współczesnego społeczeństwa w Polsce XX i początku XXI wieku. Badacze analizują poszczególne zjawiska, zachodzące w społecznościach lokalnych i regionalnych na terenach przyłączonych do Polski po II wojnie światowej.

Całości publikacji dopełnia bibliografia wybranych prac Andrzeja Kwileckiego (1928-2019), uczonego szczególnie zasłużonego w dziedzinie badania przemian społecznych zachodzących na Ziemiach Zachodnich i Północnych.

Wańkowska_Tamte lata
Historia Polski, Książki,

Tamte lata, tamci ludzie = Diese Jahre, diese Leut(...)

  • Autor:  Joanna  Wańkowska-Sobiesiak
  • Tłumaczenie:  André  Schmeier
  • Wydawca:  Olsztyńskie  Stowarzyszenie  Mniejszości  Niemieckiej,  Olsztyn  2019
  • ISBN:  978-63-922509-8-2
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  280

Joanna Wańkowska-Sobiesiak, autorka kilkunastu publikacji dotyczących historii Warmii i Mazur, tym razem przybliża dzieje dwóch szkół utworzonych po II wojnie światowej: Mazurskiego Uniwersytetu Ludowego w Rudziskach Pasymskich oraz Warmińskiego Uniwersytetu Ludowego w Jurkowym Młynie. Szkoły te miały przygotowywać młodych mieszkańców dawnych Prus Wschodnich do życia w polskiej rzeczywistości.

Pisarka rozpoczyna od przytoczenia udokumentowanych faktów związanych z kilkuletnią działalnością obu uniwersytetów ludowych, jednak najważniejszą częścią dwujęzycznej polsko-niemieckiej książki Tamte lata, tamci ludzie = Diese Jahre, diese Leute są rozmowy z ostatnimi żyjącymi świadkami powojennej historii. Dziesięcioro rozmówców opowiada autorce o swoich doświadczeniach związanych z MUL i WUL. W publikacji zawarto też dodatek Zapomniane słowa, słownik mazurskich słów, zwrotów i powiedzonek spisanych wiele lat temu przez Käte Zieziulewicz, Mazurkę z Mikołajek – świadectwo zanikającego na naszych oczach dawnego świata Mazurów.

Starsze