2014-4 (353) EUROPA: KONCEPCJE, STRATEGIE, PRAWO

Artykuły 2014-4 (353)

Prezentowane w tomie 4/2014 „Przeglądu Zachodniego” opracowania wskazują dynamikę i zróżnicowanie zjawisk oraz czynników wpływających na integrację instytucjonalną, jak i relacje Unii Europejskiej z otoczeniem międzynarodowym. Podjęte przez autorów tematy skłaniają do refleksji o potrzebie większego dystansu w ocenie form i skuteczności instytucji, biorących początek m.in. w ideach integracji wspólnotowej Paula-Henriego Spaaka, a których obecne emanacje polityczne oraz prawne zmierzyć się muszą z ogromem niełatwych wyzwań. 

Opisane przez historyków trudne dyskusje i spory towarzyszące wprowadzeniu Wspólnej Polityki Rolnej to jeden z wcześniejszych przykładów poszukiwania kompromisów wśród wielości interesów państwowych i narodowych egoizmów. Podobne zmagania z tymi nieodłącznymi atrybutami polityki i relacji międzynarodowych towarzyszą budowaniu współczesnych konstrukcji polityki światowej, której głównym graczem pozostają Stany Zjednoczone Ameryki – dla Polski tradycyjny sojusznik, a także partner gospodarczy. Opracowania prawników dotyczące przemian instytucjonalnych samej UE, jak i jej relacji zewnętrznych pokazują dobitnie, jak wielkiego wysiłku wymaga znalezienie form, których precyzja odzwierciedla zróżnicowane stanowiska państw członkowskich i instytucji wspólnotowych. 

Warto jednak spojrzeć na problemy poruszone w tym numerze „Przeglądu Zachodniego” z punktu widzenia narodów i państw, dla których integracja europejska pozostaje wyznacznikiem aspiracji, interesów i strategii, nawet, jeśli leżą one tylko w sferze wartości i kultury politycznej, a nie konkretnych założeń określających perspektywę członkostwa w UE. Krytyka odsuwanej w czasie finalitè integracji europejskiej czy ograniczonej skuteczności działań Rady Europy musi zejść na dalszy plan w obliczu naruszeń praw człowieka i łamania prawa międzynarodowego, jakich – niestety – ciągle jesteśmy obserwatorami. Jednocześnie nie sposób pominąć specyfikę procesów usytuowanych na styku tożsamości etnicznej i narodowej oraz polityki społecznej i narodowościowej, które trzeba przypisać genezie trawiących wiele regionów Europy napięć i konfliktów, a czego przykład wskazuje artykuł o „konstytucyjnym narodzie” Muzułmanów w Jugosławii. Nie tak dramatyczną, lecz podobnie naznaczoną trudną przeszłością genezę dostrzec można w analizie słabości słowackiej kultury politycznej.

- Wybrany artykuł: Andrzej Madeja, Koncepcja integracji wspólnotowej Paula-Henriego Spaaka
- Szymon Maciejewski, Teoretyczne i metodologiczne podstawy Szkoły Monachijskiej
- Anna Moraczewska, Wymiar Wschodni Europejskiej Polityki Sąsiedztwa jako strategia zarządzania ryzykiem
- Larysa Leszczenko, Rola Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w ochronie praw ofiar konfliktów zbrojnych na obszarze poradzieckim
- Dariusz Wybranowski, Geneza i uwarunkowania procesu przekształcania na przełomie lat 60. i 70. XX wieku wspólnoty muzułmanów Bośni w Muzułmanów - „konstytucyjny naród” Jugosławii