Nieformalne spotkanie ministrów telekomunikacji, transportu, energetyki UE w Sztokholmie
#energetyka #UE #Niemcy #Francja #Hiszpania #Holandia #reforma
Pierwszego dnia nieformalnego spotkania ministrów telekomunikacji, transportu, energetyki UE (27-28.02.2023) omówiono problemy związanie z kształtowaniem się wspólnotowego rynku energii (projektowaną reformą) i z zaopatrzeniem w energię w aspekcie przygotowań do najbliższej zimy. Ministrowie transportu omówili również przyszłą politykę transportową na rzecz konkurencyjnej i przyjaznej dla klimatu Europy. Odbyła się też wspólna sesja nt. polityki energetycznej i transportowej dla sektora transportu po 2030 r. W drugim dniu spotkania poruszono natomiast kwestię przyszłej polityki energetycznej na rzecz konkurencyjności przemysłu we wszystkich państwach członkowskich oraz przygotowań do wdrożenia unijnego pakietu klimatycznego „Fit for 55”. Miała również miejsce wizyta studyjna, której program objął jazdy próbne elektrycznymi samochodami ciężarowymi i innymi pojazdami elektrycznymi.
Podczas dyskusji doszło do podziału na dwa przeciwstawne „obozy”. Przedstawiciele jednej grupy państw, z Hiszpanią i Francją na czele, starali się przeforsować zmiany mające doprowadzić do zerwania związku między cenami paliw kopalnych a cenami energii elektrycznej, argumentując, że „obecny system zawyża koszty energii elektrycznej i szkodzi gospodarce”. Druga grupa państw, których nieformalnymi przywódcami stali się politycy z Niemiec i Holandii, nie chciała pośpiechu w tak zasadniczych kwestiach, uzasadniając to tym, że wszelkie gwałtowne zmiany w tak specyficznych okolicznościach mogą doprowadzić do zakłóceń na rynku, które niekorzystnie wpłyną na inwestorów z sektora prywatnego.
Różnice między dwoma „obozami” wypływały wprost ze struktury ich systemów elektroenergetycznych. W przypadku Francji i Hiszpanii 70-80% energii elektrycznej pochodzi ze źródeł niskoemisyjnych, takich jak wiatr, słońce i energia jądrowa, które są tanie w eksploatacji, ale nie w budowie. Dla tych państw ceny paliw kopalnych stanowią ułamek ich kosztów produkcji energii elektrycznej, co powoduje nieprzystawalność obecnego systemu do rzeczywistości. Ich zdaniem niższe koszty produkcji powinny przełożyć się na niższe ceny. Tymczasem dla Niemiec i Holandii, które wytwarzają ponad 50% swojej energii elektrycznej z paliw kopalnych, obecny system cen energii w UE jest optymalny pod względem rzeczywistych kosztów, więc w ich sytuacji występuje minimalne prawdopodobieństwo, aby jakakolwiek reforma znacząco obniżyła ceny. W przypadku kultury energetycznej opartej na węglowodorach konieczne jest inwestowanie olbrzymich środków w proces odejścia od paliw kopalnych — stąd potrzeba zysków, aby to sfinansować.
Obecnie wydaje się miało prawdopodobne, aby udało się zażegnać zasadniczy spór o harmonogram planowanej reformy europejskiego rynku energii, ponieważ władze francuskie chcą zakończyć reformę do końca 2023 r., natomiast rząd federalny opowiada się za długoterminowym wprowadzaniem zmian, nawet do czasu wyborów europejskich planowanych na 2024 r., co w praktyce oznacza brak reform przed 2025 r. Wykładnią stanowiska Niemiec stał się apel niemieckiego sekretarza stanu ds. działań na rzecz klimatu Svena Giegolda, który wezwał w pierwszym dniu spotkania do „dwuetapowego” podejścia, z „szybkimi i niewymagającymi wyrzeczeń środkami”, które można wprowadzić przed wyborami w 2024 r., a następnie „większą, bardziej systematyczną reformą”. Stanowisko Giegolda spotkało się z otwartą krytyką przedstawiciela Hiszpanii, który preferuje szybką i stanowczą zmianę „teraz, a nie w dwóch krokach”, ponieważ „cena energii elektrycznej jest kluczem do misji UE polegającej na poprawie konkurencyjności jej przemysłu — czymś, czym ministrowie zajmą się dzisiaj”.
Wydaje się więc, że strony wypracują konsensus dotyczący konieczności podjęcia pewnych zmian jeszcze w tym roku − w terminie, który pozwoli zatwierdzić je Radzie i Parlamentowi Europejskiemu przed wyborami w 2024 r. Pierwsza, wstępna propozycja takiej reformy europejskiego rynku energii ma być przedstawiona 16.03.2023 r. (W. Ostant)
3 marca 2023