Niemcy zwracają Nigerii dzieła sztuki - restytucja 20 Brązów z Beninu
#Niemcy #Nigeria #kultura #sztuka #BrązyzBeninu #Baerbock #Roth
W dniu 20 grudnia 2022 r. miało miejsce uroczyste przekazanie rządowi Nigerii pierwszej partii Brązów z Beninu, pochodzących ze zbiorów muzeów niemieckich. Ceremonia odbyła się w stolicy Nigerii Abudży. W imieniu rządu federalnego aktu przekazania dzieł sztuki nigeryjskiej dokonały: minister spraw zagranicznych RFN Annalena Baerbock oraz minister stanu ds. kultury Claudia Roth. Stronę nigeryjską reprezentowali: minister ds. informacji i kultury Lai Mohammed oraz minister spraw zagranicznych Geoffrey Onyeama.
Pierwsze Brązy z Beninu powróciły do swej ojczyzny po 125 latach. Minister Roth stwierdziła: „Oddajemy dzisiaj Nigerii i ludziom tego kraju ich dziedzictwo kulturowe”; jej zdaniem „to historyczny moment”. Zwrócono łącznie 20 obiektów znajdujących się dotąd w zbiorach pięciu niemieckich muzeów etnologicznych (w Berlinie, Hamburgu, Lipsku, Stuttgarcie i Kolonii), należących do tzw. Benin Dialoque Group. Wśród oddanych eksponatów znalazły się m.in. rzeźby przedstawiające oblicza zmarłych władców, taboret liturgiczny używany na ołtarzu oraz miecz ceremonialny.
Roth podkreśliła, że to początek procesu restytucji kolejnych obiektów sztuki o kontekście kolonialnym i zapowiedziała, że wkrótce więcej tych „wspaniałych figur z brązu powróci znów do swej ojczyzny”. Wspomniała jednocześnie, że niektóre wybrane Brązy z Beninu będzie jednak można nadal oglądać w niemieckich muzeach, gdzie pozostaną w formie depozytu. Zostało to uzgodnione w ramach porozumienia między muzeami niemieckimi i nigeryjskimi. Minister Roth podziękowała przy okazji stronie nigeryjskiej za gotowość do współpracy i okazane zaufanie.
Roth zaznaczyła, że zwrot tych obiektów nie ma oznaczać, że zapomni się o historii rabunku i okresie kolonializmu; raczej ma to skłonić Niemcy do zajęcia się i rozliczenia ze swą kolonialną przeszłością. Jednocześnie jest to, według niej, punkt zwrotny w międzynarodowej polityce kulturalnej oraz początek bardziej ścisłej współpracy między Niemcami a Nigerią ‒ w odniesieniu do muzeów, w zakresie organizowania wystaw, na polu sztuki współczesnej oraz w dziedzinie archeologii. Jako przykład Roth wymieniła: projekt TheMuseumsLab (mający na celu wymianę wiedzy, adresowany do młodych afrykańskich i niemieckich pracowników muzealnych) oraz Agencję ds. międzynarodowej pracy muzealnej, która jest obecnie w fazie tworzenia.
Minister Roth jest przekonana, że zbyt długo Niemcy miały „oczy zamknięte na bezprawie, jakie wiąże się z tymi Brązami”, toteż teraz chcą wciągnąć naukę z zajmowania się własną historią kolonializmu; jej zdaniem, poprzez porozumiewanie się z partnerami afrykańskimi i wzajemną empatię, kolonialna przeszłość stanie się częścią niemieckiej kultury pamięci.
Brązy z Beninu zostały zrabowane w 1897 r. z pałacu w Królestwie Edo (obecnej Nigerii) przez wojska brytyjskie. Około 110 tych obiektów znajduje się dzisiaj w zbiorach muzeów w Niemczech. W dniu 1.07.2022 r. Niemcy i Nigeria podpisały w Berlinie Wspólną Deklarację o restytucji Brązów z Beninu oraz o bilateralnej współpracy między muzeami obu krajów. Stanowi ona podstawę do zawierania porozumień dotyczących zwrotu tych obiektów przez niemieckie muzea. Podczas aktu podpisywania Deklaracji w lipcu 2022 r. zostały wręczone delegacji nigeryjskiej symbolicznie dwa eksponaty Brązów z Beninu.
(M. Wagińska-Marzec)
5 stycznia 2023
https://www.dw.com/de/baerbock-will-neues-kapitel-der-zusammenarbeit-mit-nigeria/a-64140675
https://www.stadt-koeln.de/politik-und-verwaltung/presse/mitteilungen/25399/index.html