Otwarcie wystawy „Roads not taken” w Berlinie
#wystawa #Berlin #DeutschesHistorischesMuseum #DHM #Roadsnottaken
W Niemieckim Muzeum Historycznym (Deutsches Historisches Museum, DHM) w Berlinie otwarta została w dniu 8.12.2022 r. wystawa pt. „Roads not taken” („Drogi niewybrane”), przygotowana w kooperacji z fundacją Alfred Landecker Foundation. Stanowi ona retrospektywne spojrzenie na kluczowe wydarzenia w historii Niemiec XIX i XX w., pokazując jednocześnie ich ewentualny alternatywny przebieg. Rzeczywistość kontra inna możliwość ‒ tak można by ująć przeciwstawienie sobie obu tych opcji.
Wystawa zaprasza do pewnego eksperymentu: punktem wyjściowym jest 1989 r. i upadek Muru Berlińskiego i cofnięcie się do 1848 r., do rewolucji marcowej, pierwszego demokratycznego zrywu, który stał się początkiem Wiosny Ludów. Po drodze pokazane zostały (w odwrotnej kolejności) punkty zwrotne w przeszłości Niemiec; poruszono m.in. takie tematy, jak: polityka wschodnia, budowa Muru Berlińskiego, zimna wojna, przejęcie władzy przez narodowych socjalistów, demokratyzacja etc. Zwiedzający mogą je prześledzić oczyma historyka, przy czym rzeczywisty przebieg wydarzeń jest stale konfrontowany z rozwiązaniem alternatywnym. Wystawa ma unaocznić, że historia Niemiec mogła potoczyć się zupełnie inaczej.
Taki sposób prezentacji powoduje, że wydarzenia takie jak np. wojna koreańska w zestawieniu z Mostem powietrznym w Berlinie (1948/1949) czy nieudane próby wysadzenia mostu w Remagen (1945), zamach na Hitlera (1944), obalenie kanclerza Rzeszy Brüninga (1932), rewolucja listopadowa (1918), wybuch I wojny światowej (1914) czy też wojna prusko-austriacka (1866) i in., ukazują się w zupełnie nowym świetle. Ta niezwykła, jak dla muzeum historycznego, perspektywa ma umożliwić wyostrzenie spojrzenia na znane fakty i na zasadniczą otwartość historii jako wyniku pewnych konstelacji i decyzji, działań i zaniechań.
Kuratorzy inspirują do zastanowienia się: co by się stało, gdyby pokojowa rewolucja się nie udała? Jak zmieniłby się bieg historii, gdyby kierownictwo SED (Sozialistische Partei Deutschlands) na bunt społeczeństwa NRD jesienią 1989 r. zareagowało równie brutalnie jak rząd chiński na masowe protesty na Placu Tian’anmen? Bezpardonowe zdławienie protestów w b. NRD leżało wówczas całkowicie w zakresie możliwości aparatu władzy. Ekspozycja „Roads not taken” pokazuje ‒ na zasadzie przeciwieństwa ‒ obydwie opcje, czyli rzeczywistą, udaną rewolucję oraz możliwość jej krwawego stłumienia. Podobne alternatywne scenariusze zaprezentowano w przypadku kolejnych 14 przykładów kluczowych momentów historii.
Owe przeciwstawne narracje zostały zilustrowane za pomocą rozmaitych obiektów; na ekspozycji można zobaczyć np. zdjęcie przedstawiające demonstrację pokojową w Berlinie z lipca 1914 r., na której zebrało się niemal 100 tys. osób, by zaprotestować przeciwko I wojnie światowej; jest też cegła z mostu w Remagen, którego nieudane próby wysadzenia w powietrze być może udaremniły zrzucenie bomby atomowej na Niemcy w 1945 r. i in.
Ekspozycja jest nowatorska nie tylko dzięki niezwykłemu podejściu do przekazu historii pod względem merytoryczno-kuratorskim, ale też w odniesieniu do kompozycji: realne wydarzenia są utrzymane w tonacji czarno-białej i zaznaczone poprzez wyraźne kontury, natomiast scenariusze alternatywne są przedstawione w kolorze i zasygnalizowane nieostrą linią.
Nowe ścieżki w przekazie historii zastosowało DHM również w formie gry ‒ interaktywnej formie komiksu, która jest dostępna dla zwiedzających na końcu wystawy oraz na stronach internetowych DHM. Przenosi ona widza do Lipska, w dniu 9 października 1989 r. Na przykładzie różnych postaci historycznych i fikcyjnych zwiedzający mają możność przeżywania tego dnia, podejmowania samemu decyzji i przekonania się, że historia jest procesem otwartym.
Ekspozycja będzie czynna do 24 listopada 2024 r. w gmachu DHM. Towarzyszy jej bogaty program obejmujący różne imprezy, wydarzenia edukacyjne, spotkania dyskusyjne, zwiedzanie z przewodnikiem. Stworzono także ofertę cyfrową „More Story”, zawierającą poszerzone informacje z zakresu tematów podejmowanych na ekspozycji. W styczniu 2023 r. wystartuje ponadto cykl filmowy, który będzie prezentował alternatywne scenariusze historycznych wydarzeń.
Wystawa zachęca i zaprasza do podjęcia interesującej gry umysłowej, stwierdziła minister stanu ds. kultury i mediów Claudia Roth. Jej zdaniem ta ekspozycja jest czymś więcej niż tylko „pouczającą podróżą przez niemiecką historię cofając się od 1989 do 1848 r. Ona ukazuje historię jako możliwość i doświadczenie”. (M. Wagińska-Marzec)
16 grudnia 2022
https://www.dhm.de/ausstellungen/roads-not-taken-oder-es-haette-auch-anders-kommen-koennen/#/