Problem jawności wyroków w niemieckim sądownictwie
#praworządnośc #sądyniemieckie #jawnośćwyroków
Jedną z marek eksportowych RFN jest zasada państwa prawa, zwana powszechnie praworządnością. Zasada ta, choć jej treść nie została w pełni zdefiniowana ani w prawie niemieckim, vide zarządzanie niemieckim wymiarem sprawiedliwości przez federalnego i krajowych ministrów sprawiedliwości, ani w prawie unijnym, na pewno zawiera zasadę jawności postępowań sądowych oraz obowiązek publikacji wyroków. Stanowi to bowiem istotny element kontroli społecznej nad sprawowaniem funkcji sądowniczej przez państwo.
Obowiązek publikacji RFN spełnia tylko w bardzo ograniczonym zakresie. Ostatnie, szeroko zakrojone badania H. Hamanna pokazują, iż zwykły obywatel RFN praktycznie nie ma dostępu do treści wyroków, które zapadają w sądach niższej instancji. Przykładowo, w 1971 r. opublikowano tylko 0,6% uzasadnionych orzeczeń. W 2019 r., pomimo postępu technicznego i digitalizacji pracy wielu organów państwowych, opublikowano mnie niż 0,9% orzeczeń z uzasadnieniami. Sytuacja ta wygląda jeszcze gorzej, kiedy analizuje się poszczególne rodzaje spraw, np. orzeczenia w sprawach karnych, tak istotnych dla życia społecznego. W latach 2015-20116 opublikowano w RFN 0,089% wyroków sądów pierwszej instancji w sprawach karnych. Dla porównania w chińskim Syczuanie, która ma podobną liczbę mieszkańców co RFN, w latach 2015-2016 opublikowano 54% wyroków w sprawach tego typu.
H. Hamann wskazuje na dwa argumenty niemieckiego sądownictwa: 1) konieczność anonimizacji danych stron postępowania sądowego, która budzi wątpliwości, zwłaszcza w sprawach dotyczących całego społeczeństwa z udziałem koncernów międzynarodowych oraz 2) stwierdzenie, że większość orzeczeń sądów niższych instancji ma nie być interesująca dla opinii publicznej. Ten drugi argument może być oparty także na innych przesłankach: obawie sędziów przed przeciążeniem pracą, ale także przed krytyką ich orzeczeń. Za swoje badania dr Hanjo Hamann został wyróżniony nagrodą dla młodego naukowca za 2020 r. przez portal academics. (MB)
16 lipca 2021