Restytucja kolejnego dzieła sztuki z kolekcji Gurlitta
#Gurlitt #sztuka #restytucja #Grütters
Minister stanu ds. kultury Monika Grütters podała do wiadomości (13.01.2021), że w porozumieniu z Muzeum Sztuki w Bern kolejne dzieło ze zbiorów Corneliusa Gurlitta, zidentyfikowane jako sztuka zrabowana przez nazistów (NS-Kunstraub), zostało restytuowane. Jest to rysunek „Das Klavierspiel” (Gra na fortepianie) Carla Spitzwega, który na życzenie spadkobierców dawnego właściciela dr. Henri Hinrichsena został przekazany 12.01 br. do Domu Aukcyjnego Christie’s (Londyn). Łącznie zwrócono już tym samym 14 dzieł z kolekcji Gurlitta prawowitym właścicielom bądź ich spadkobiercom.
Reżim hitlerowski zarekwirował ów rysunek w 1939 r. żydowskiemu wydawcy muzycznemu, kolekcjonerowi dzieł sztuki dr. Henri Hinrichsenowi; Hildebrandt Gurlitt nabył go w 1940 r.; kwota zakupu nie została jednak przelana na konto właściciela, lecz na specjalne zastrzeżone konto. Hinrichsen zginął w Auschwitz w 1942 r. Już w 2015 r. oddział specjalny Niemieckiego Centrum Sztuki Zagrabionej Schwabinger Kunstfund ustalił, że grafika ta należy do „dzieł zrabowanych”. Jednak z uwagi na skomplikowany proces sukcesyjny osób uprawnionych do dziedziczenia ze względu na szeroko rozgałęzioną rodzinę, dopiero teraz można było ostatecznie określić zasady restytucji dzieła.
Marcel Brülhart, przedstawiciel kantonu Bern w Dachstiftung Kunstmuseum Bern ‒ Zentrum Paul Klee, wyjaśniał, iż Muzeum Sztuki Bern zdecydowało się po gruntownym przemyśleniu na przyjęcie spuścizny Corneliusa Gurlitta (syna nabywcy), żeby wnieść wkład w rozliczanie się z problemem sztuki zagrabionej i zadośćuczynić popełnionemu bezprawiu oraz jako muzeum ‒ stawić czoło związanym z tym wymaganiom. Prace nad badaniem dzieł zrabowanych nie są jeszcze całkowicie zakończone, ale można stwierdzić, że w ostatnich latach udało się wyostrzyć spojrzenie na tę problematykę i podnieść stan świadomości w muzeach oraz instytucjach zajmujących się handlem dziełami sztuki, a także uwrażliwić opinię publiczną na ten temat. Uczyniono też znaczny krok naprzód w zakresie badań nad proweniencją dzieł sztuki, nad dostępem do informacji oraz postępowaniem z obiektami kultury o trudnej do ustalenia proweniencji. Ta droga jeszcze się nie zakończyła, podkreślił Brülhart.
Minister Grütters zwróciła uwagę, iż za każdym z tych obrazów kryje się „tragiczny osobisty los człowieka, podobnie jak ofiary obozu w Auschwitz dr. Henri Hinrichsena”. Nie da się tego wielkiego cierpienia naprawić, mówiła, ale poprzez rozliczenie się z rabunkiem sztuki dokonanym przez narodowych socjalistów, jest to próba wniesienia niewielkiego wkładu na rzecz historycznej sprawiedliwości, a zarazem wyraz „naszej moralnej odpowiedzialności”.
Kunstmuseum Bern jest spadkobiercą spuścizny Corneliusa Gurlitta, a tym samym sukcesorem jego kolekcji dzieł sztuki (Kunstfund Gurlitt). W porozumieniu zawartym między Republiką Federalną Niemiec, Wolnym Krajem Bawarią oraz fundacją Stiftung Kunstmuseum Bern ustalono (24.11.2014), że zostaną przeprowadzone badania nad proweniencją zbioru liczącego ponad 1500 dzieł pod kątem sztuki zakwalifikowanej jako zagrabiona; dzieła te zostaną zwrócone ofiarom bądź ich spadkobiercom. (MWM)