Wypowiedź minister Roth z okazji 80. rocznicy wyzwolenia Auschwitz
#Auschwitz #80.rocznicawyzwolenia #Roth #politykapamięci #edukacja #mediaspołecznościowe
O tym, że niemieccy przywódcy mówili podczas obchodów 80. rocznicy wyzwolenia obozu koncentracyjnego w Auschwitz jednym głosem (27.01.2025 r.) świadczy też oświadczenie minister stanu ds. kultury Claudii Roth, odpowiedzialnej za kształtowanie polityki pamięci w Niemczech na szczeblu federalnym, która również uczestniczyła (obok prezydenta Niemiec F.-W. Steinmeiera, kanclerza O. Scholza i ministra R. Habecka) w oficjalnych uroczystościach w Auschwitz.
W swym wystąpieniu Roth wiele uwagi poświęciła kwestii podtrzymywania pamięci o zbrodniach, jakie miały miejsce w czasie II wojny światowej. W jej opinii niemiecka kultura pamięci stoi przed fundamentalnymi wyzwaniami, bowiem liczba świadków tamtych czasów coraz bardziej się kurczy, a wraz z nimi zanika też ich „mozolna i przepełniona cierpieniem praca” na rzecz uświadamiania grozy i piekła, przez jakie musieli przejść, co powinno być przestrogą dla ludzkości. Dlatego tak ważne jest, że w Auschwitz mogli teraz przemówić zwłaszcza ci, którzy sami doświadczyli tych budzących grozę czynów i którzy dając świadectwo o tym, co się wówczas działo, wnoszą bezcenny wkład w zachowanie pamięci.
Roth podkreśliła, że Auschwitz jest też symbolem okupacji i brutalnego podboju Polski przez narodowosocjalistyczne Niemcy. Uważa, że okres niemieckiej okupacji w Europie jest, w całym bezmiarze straszliwych zbrodni, wciąż jeszcze zbyt mało znany w Niemczech i powinien stać się w większym stopniu częścią pamięci zbiorowej.
W tym kontekście upatruje wielką rolę mediów społecznościowych, które mogą stanowić szansę dla ofert edukacyjnych. Zwróciła przy tym uwagę na pewne niebezpieczne zjawiska, jakie da się w nich zaobserwować, np. szerzące się „dezinformacje”, „teorie spiskowe” i „mowę nienawiści”, które zdają się „nie mieć granic”. Tym bardziej potrzeba więc wytyczenia „klarownych granic”, podkreśliła, które będą przestrzegane także w social mediach. Regulacje w tym względzie powinny przeprowadzić Komisje UE oraz stosowne urzędy w krajach członkowskich. Zapowiedziała, że sprawdzone zostaną pod tym kątem istniejące już przepisy, takie jak Digital Services Act czy też wytyczne dotyczące audiowizualnych służb medialnych.
Roth przypomniała, że artykuł 1 Ustawy Zasadniczej za najważniejsze zadanie wszystkich organów państwowych uznaje „ochronę godności człowieka” i to jest jasna odpowiedź na „niewyobrażalne zbrodnie przeciwko ludzkości Holocaustu”. Ochrona godności wszystkich ludzi zobowiązuje nas, podkreśliła, do aktywnego angażowania się wspólnie na rzecz „wolności, demokracji i praworządności, na rzecz wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa oraz pokojowego współistnienia”. Stawia też wyraźne granice wobec wrogów demokracji i tych, którzy gardzą praworządnością. Roth wskazała także na ważną pracę Miejsc Pamięci poświęconych zbrodniom narodowego socjalizmu, która powinna być „wzmocniona” i „zdecydowanie bardziej chroniona”.
Tak wyraźne stanowisko względem najważniejszych zadań w zakresie niemieckiej polityki pamięci ze strony osoby odpowiedzialnej za jej kształtowanie stanowi zdecydowaną przeciwwagę dla prób relatywizowania oceny tego okresu historii Niemiec przez niektóre środowiska w Niemczech (np. AfD) i uświadamia niebezpieczeństwa, jakie się za tym kryją. (M. Wagińska-Marzec)